Το μυστήριο του θείου Πάθους

ο εμπαιγμός του Χριστού, τοιχ.Ι.Μ.Μεταμορφώσεως Μετεώρων

Γέρων Ιωσήφ Βατοπαιδινός (+2009)

Αν και το «κεφάλαιον» των παθών του Κυρίου μας είναι ο Σταυρός, διά του οποίου καταργήθηκε ο θάνατος και η φθορά και γενικά η καταδίκη, οι Πατέρες μας ερμηνεύουν και όλων των άλλων, των μερικών ας πούμε, παθών του Κυρίου το νόημα και τη σημασία. Επειδή η παράβαση των πρωτοπλάστων δεν ήταν μόνο μια απλή άρνηση, μια απλή αντιλογία, αλλά επακολούθησε και η πρακτική ενέργεια εφαρμογής της απειθείας προς την θείαν εντολή, ήταν επόμενο να χρειαστεί και τούτων των ενεργειών η θεραπεία. Έτσι, όλες οι ενέργειες των τρόπων της παραβάσεως του πρώτου Αδάμ επαναλαμβάνονται αντίστροφα από τον νέον Αδάμ, τον Κύριό μας Ιησούν, για να θεραπευθούν από την αρρώστεια της παραβάσεως: Άπλωσεν η Εύα τα χέρια στον απηγορευμένον καρπό; Άπλωσε και ο Ιησούς μας τα χέρια πάνω στο Σταυρό! Παρέβη την εντολήν ο Αδάμ και παρήκουσε; Έγινε και ο Ιησούς μας υπήκοος μέχρι θανάτου! Ξύλον ήταν το δένδρο από όπου ο καρπός; Επί του ξύλου εκρεμάσθη ο Λυτρωτής μας! Κήπος και παράδεισος ήταν εκεί όπου ο Αδάμ έφταιξε και απ’ όπου εξορίσθη; Κήπος ήταν στη Γεσθημανή όπου ο Ιησούς μας παρεδόθη! Ισοθεΐαν και δόξαν εφαντάσθη ο Αδάμ στην παράβασή του; Ατιμίαν και εμπτύσματα εδέχθη ο Κύριός μας! Ακάνθας και τριβόλους εκληρονόμησε μετά την εξορία του ο Εδάμ; Με ακάνθας στεφανώνεται ο Ιησούς μας! «Ενήδονον γεύσιν» από τον καρπόν αισθάνθηκε ο Αδάμ; Όξος και χολήν γεύεται ο Ιησούς μας! Διά της Εύας, η οποία εκ της πλευράς του Αδάμ ελήφθη, έγινεν η αποπλάνηση; Την πλευράν Του λογχεύεται ο Ιησούς μας για να τρέξει από αυτήν «αίμα και ύδωρ», συστατικά μυστηριακού καθαρμού της ανθρώπινης φύσεως! Και γενικά η διαστροφή των τρόπων της παραβάσεως των πρωτοπλάστων θεραπεύεται με την αντίστροφη επανάληψή τους στο Πάθος του Σωτήρα μας. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Η πίστη στο Χριστό ως φορέας της χάριτος

Στην κοινωνία που ζούμε, οποίος θα θελήσει να ακολουθήσει ένα ορισμένο δρόμο ζωής, π.χ. να σπουδάσει, να ασχοληθεί με την τεχνολογία η στρατό η άλλα παρόμοια, δίνει πρώτα τα στοιχεία της ιδιότητάς του: καταγράφεται π.χ. στους καταλόγους των υποψηφίων σπουδαστών, ομολογεί πίστη και υποταγή στους σχετικούς νόμους και κανόνες, και μετά αρχίζει την πρακτική ενέργεια της μαθητείας που θα αναδείξει, όπως είναι και ο σκοπός του, ένα πεπειραμένο παράγοντα στον κλάδο που διάλεξε. Η εισαγωγή του στην επιστήμη του αρχίζει από τη θεωρητική διδασκαλία η οποία είναι αναγκαία για να μπει στο νόημα της ουσίας αυτού που τον ενδιαφέρει, και μετά εισέρχεται στην πρακτική εφαρμογή των νόμων και όρων του επιτηδεύματός του σύμφωνα με την παράδοση των καθηγητών του, μέχρι που να γίνει πλήρως κάτοχος της επιστήμης του. Σαν απόδειξη της επιτυχίας του θα είναι, τελικά, η λήψη του πτυχίου.

Επεφάνη ο Σωτήρ

Δεν πέρασαν πολλές μέρες από τότε που ακούσαμε πλήθος στρατιάς ουρανίου ν’ ανυμνεί το Θεό και να ψάλλει: «Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία», και να, καινούργια κοσμοχαρμόσυνη αγγελία ακούγεται πάλι, στον Ιορδάνη αυτή τη φορά: «Επεφάνη ο Σωτήρ, η χάρις, η αλήθεια».

Χθες, υποδεχθήκαμε τον Λόγο του Θεού Πατρός σαν νήπιο και διδαχθήκαμε μυστήρια απόρρητα και απόκρυφα. Εκείνον που ασιγήτως, ακατάπαυστα, ανυμνούν στους ουρανούς τα Χερουβείμ και τα Σεραφείμ, είδαμε να συνανυμνούν, κάτω, πλήθη στρατιάς ουρανίου. Τον «προ των αιώνων γεννηθέντα» αμήτορα (χωρίς μητέρα) εκ Πατρός, είδαμε κάτω να γίνεται άνθρωπος απάτορας (χωρίς πατέρα), μόνο από μητέρα. Τον δημιουργό των αιώνων είδαμε άναρχο και συγχρόνως «υπό χρόνον», αχώρητο και συγχρόνως χωρούμενο, Θεό και συγχρόνως άνθρωπο, επάνω «περιβεβλημένον το φως ως ιμάτιον», και κάτω «περιβεβλημένον τα σπάργανα», μέσα σε παρθενικές μητρικές αγκάλες!…

Η ηθική στο Χριστιανισμό, όπως προκύπτει από τη σάρκωση του Θεού Λόγου

Όπως γνωρίζουμε, η επέμβαση του Θεού στην ιστορία της ανθρωπότητας αποτελούσε συνεχιζόμενη επί αιώνες θεία αποκάλυψη, η οποία ολοκληρώθηκε με τη σάρκωση του θείου Λόγου. Σκοπός της προ Χριστού θείας αποκαλύψεως ήταν να μάθει ο άνθρωπος της πτώσεως από που έρχεται και που πηγαίνει· να μάθει την καταγωγή του και από πού έχουν την αρχή τους και για τι προορίζονται όλα όσα τον περιστοιχίζουν και, συνάμα, την ύπαρξη και τη δύναμη του Θεού που τα εδημιούργησε· τέλος, το και  σπουδαιότερο, να προετοιμαστεί ο άνθρωπος να δεχθεί τον Λυτρωτή που επρόκειτο να έλθει.

Για πολλούς αιώνες πάλευε ο άνθρωπος μ’ αυτές τις γνώσεις, που τις διαστρέβλωνε ο διάβολος και τα όργανά του·  για τούτο η δοκιμασία της έρευνας και της αμφιβολίας βασάνιζε πάντοτε την ανθρωπότητα. Όσοι είχαν υγιή πίστη δέχονταν τις μερικές αποκαλύψεις που έκανε ο Θεός κατά καιρούς· εν τούτοις δεν μπορούσαν να δουν το κύριο αποτέλεσμα: τη θεραπεία της αρρωστημένης ανθρωπότητας που θα κατέληγε στον εξαγιασμό και τη θέωση. Η έννοια της θείας αποκαλύψεως έθελγε, σαν ένα νοσταλγικό συμπέρασμα, την ανθρωπότητα, χωρίς όμως να πραγματοποιείται ο επαγγελλόμενος σκοπός. Και αυτός ακόμα ο Μωσαϊκός Νόμος, που εθεωρείτο ο κώδικας της θείας αποκαλύψεως, δεν ήταν τίποτε παραπάνω από ένα μέσο για αναχαίτιση του ανθρώπου από την πολυθεΐα και την ειδωλολατρεία, και ένας κανόνας για την μεταξύ των ανθρώπων χρηστότερη συμπεριφορά. «Ο Μωσαϊκός νόμος τίποτε δεν τελειοποίησε —λέγει ο Απ. Παύλος— κι έτσι εισάγεται μια καλύτερη ελπίδα (ο Χριστός) διά της οποίας προσεγγίζουμε το Θεό» (Εβρ. ζ’ 19)· και πάλι· «Ο Μωσαϊκός Νόμος ήταν μόνο σκιά των μελλόντων αγαθών, και όχι αυτή η εικόνα της πραγματικότητας» (Εβρ. ι’ 1).

Η σωτηριολογική σημασία της ανθρωπίνης φύσεως του Χριστού

Λεπτομέρεια Επιτραχηλίου, Δώρον του Γρηγορίου Βελλά στην Ι. Μ. Βατοπαιδίου, Μάρτιος 1813

«Και ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν» (Ιω. α΄, 14).

Η σάρκωση του Λόγου αποτελεί το επίκεντρο της πίστεως μας. Έγινε, όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου (Γαλ. δ΄, 4), δηλαδή ο «καιρός», που όρισε ο Πατήρ στο απειρόσοφο σχέδιο της «θείας περί τον ανθρωπον οικονομίας» του. Τότε έστειλε ο Πατήρ τον Υιό του τον μονογενή στον κόσμο, να γίνει άνθρωπος από γυναίκα, για να λυτρώσει τον άνθρωπο από την πτώση του στην αμαρτία. Ότι η θεία σάρκωση απέβλεπε στη σωτηρία του ανθρώπου αναφέρεται ρητά και στο ιερό Σύμβολο της πίστεως μας: «Τον δι’ ημάς τους ανθρώπους και διά την ημετέραν σωτηρίαν κατελθόντα εκ των ουρανών και σαρκωθέντα εκ Πνεύματος αγίου και Μαρίας της Παρθένου και ενανθρωπήσαντα». Μερικοί πιστεύουν ότι η σάρκωση του Λόγου θα γινόταν ούτως ή άλλως, και σε περίπτωση ακόμα, που δεν αμάρτανε ο άνθρωπος.  Η θεωρία αυτή, που είναι «θεολογούμενο», κάτι δηλαδή, που συζητιέται ελεύθερα στη θεολογία, δεν νομίζω ότι είναι σωστή.

Θεός εφανερώθη εν σαρκί

Αγαπητοί μου εν Χριστώ αδελφοί, πράγματι είναι μεγάλο και φρικτό το μυστήριο της ενανθρωπήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού· μυστήριο απερίγραπτο στη μεγαλειότητά του και ανερμήνευτο ως προς το μυστικό βάθος του. «Θεός εφανερώθη εν σαρκί…» (Α΄ Τιμ. γ΄ 16)!

Σήμερα εκπληρώνονται όλων των δικαίων και προφητών οι προσευχές και δεήσεις για τη δική μας σωτηρία και ανάπλαση. Σήμερα «η οικονομία του πληρώματος των καιρών» (Εφεσ. α΄ 10) ολοκληρώνεται και το λύτρο με το οποίο λύθηκε η δική μας αιχμαλωσία αποκαλύπτεται. «Ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν», και «εωράκαμεν αυτόν τοις οφθαλμοίς ημών και αι χείρες ημών εψηλάφησαν» (Ιω. α΄ 14, Α΄ Ιω. α΄ 1-2). Το «μυστήριον που κρυμμένο για αιώνες και γενιές ολόκληρες…, δεν είναι άλλο παρά ο Χριστός, που βρίσκεται ανάμεσά σας και αποτελεί την ελπίδα της συμμετοχής σας στη μελλοντική δόξα» (Κολ. α’ 26-27), αποκαλύπτεται με τη θεία ενανθρώπηση, και φως άπλετο διαχέεται στις προαιώνιες βουλές του Θεού μας. Το «απ’ αιώνος απόκρυφον και αγγέλοις άγνωστον μυστήριον» φανερώνεται και οι δύο κόσμοι που προηγουμένως ήταν χωρισμένοι συνενώνονται και συνδοξολογούν. «Τα αρχαία παρήλθεν, φωνάζει ο Παύλος, ιδού γέγονε καινά τα πάντα» (Β’ Κορ. ε΄ 17). Γι’ αυτό, με ευφροσύνη η Εκκλησία μας υμνολογεί: «καινούς αντί παλαιών, αντί φθαρτών δε αφθάρτους» μας μεταποίησε η κατάβαση και συγκατάβαση του Σωτήρα μας Θεού.

Μακαριστός Γέροντας Ιωσήφ (1921-2009). Ο Γέροντας της καρδιάς μας (β΄μέρος)

ΛΟΓΟΙ ΠΑΡΑΚΛΗΣΕΩΣ. ΛΟΓΟΙ ΑΓΑΠΗΣ (β΄)

* Να μη φοβάται κανείς το κακό που ολοένα εξαπλώνεται, γιατί δεν θα αφήσει ο Θεός τους δικούς του όσο και αν το κακό είναι οργανωμένο, γιατί «μείζων έστι ο εν ημίν ή ο εν τω κόσμω».

* Μη φοβάστε, δεν πρόκειται να χαθείτε. Μας στηρίζει όλους η χάρη του Ιησού μας και οι ευχές των πατέρων και γεροντάδων μας.

* Μέρα-νύχτα μένω μαζί σας, σας κρατώ στην αγκαλιά μου και πάσχω για σας· σας παρακολουθώ και κλαίοντας παρακαλώ για σας, τα παιδιά μου.

Mακαριστός Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός (1921-2009). Ο Γέροντας της καρδιάς μας (α’ μέρος)

 Ένας χρόνος συμπληρώνεται σήμερα από την εκδημία-μετάβαση «από της γης εις τα άνω» του μακαριστού Γέροντα και πνευματικού πατέρα μας. Σε πολλά συναξάρια διαβάζουμε και αυτό· «εάν θέλετε να με καλείτε πατέρα, μιμηθείτε το βίο και τις πράξεις μου». Εάν όμως δεν μπορούμε να τον μιμηθούμε, τουλάχιστον ας θυμηθούμε τους λόγους παρακλήσεως και αγάπης, τις συμβουλές, τους κόπους, τις προσπάθειες, την ανοχή και απέραντη υπομονή του και κυρίως «τα σπλάχνα των οικτιρμών» και την φιλανθρωπία του, το σεβασμό της ελευθερίας και της προσωπικότητας του καθενός μας στο δρόμο  προς την θέωση και τη μεταμόρφωσή μας. Από τα γραπτά και προφορικά κείμενα που μας άφησε καθώς και τα γράμματά του, ξεχωρίσαμε μερικά, ελάχιστα, αλλά χαρακτηριστικά αποσπάσματα που δείχνουν την αρχοντιά και το μεγαλείο της πατρικής του καρδιάς, τα σπλάχνα των οικτιρμών του και το μέγεθος των πατρικών του κόλπων που με περισσή αγάπη όλα τα χωρούσε.

Από τον Θάνατον εις την Αθανασίαν, μακαρίου Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού

«Όταν δε το φθαρτόν τούτο ενδύσηται αφθαρσίαν και το θνητόν τούτο ενδύσηται αθανασίαν, τότε γενήσεται ο λόγος ο γεγραμμένος· κατεπόθη ο θάνατος εις νίκος. Πού σου, θάνατε, το κέντρον; πού σου, άδη, το νίκος;» (Α΄ Κορ. 15, 54-55). Διακονούντες τοίς διαβολικοίς επιτάγμασιν οι άνθρωποι κατεδίκασαν τον Θεάνθρωπον εις θάνατον, αυτός δε ανταπέδωκεν εις αυτούς διά της αναστάσεως την αθανασίαν. Διά του σταυρού του ο Κύριός μας κατεδίκασε και κατέστρεψε τον θάνατον, διά δε της αναστάσεώς του ανέβλυσε την αθανασίαν και εις το παρόν και εις την αιωνιότητα. Η αθανασία κατέκλυσε και τον άνθρωπον και όλους του τους κόσμους. Το κεντρικώτερον θαύμα της όλης θείας οικονομίας είναι η ανάστασις του Κυρίου μας, διά της οποίας η ανθρωπίνη φύσις ωδηγήθη τελεσιδίκως και οριστικώς εις την αθανασίαν, ώστε να γίνη φοβερά και εις αυτόν τον θάνατον. Προ της αναστάσεως του Κυρίου ο θάνατος ήτο η δευτέρα φύσις του ανθρώπου. Είχομεν οι πάντες συνηθίσει τον θάνατον ως κάτι το φυσικόν, και μόνον με την ανάστασιν του Χριστού ήλλαξαν τα πάντα. Όστις πλέον ζη διά της πίστεως εις τον αναστάντα Χριστόν, ζη υπεράνω του θανάτου· δεν αποθνήσκει πλέον, αλλ’ απλώς απεκδύεται το ένδυμα του σώματός του, διά να το επανενδυθή εκ νέου άφθαρτον κατά την ημέραν της δευτέρας παρουσίας. Προ της παρουσίας του Κυρίου μας ήτο φυσικόν εις τους ανθρώπους να είναι θνητοί, μετά όμως την παρουσίαν και ανάστασίν του έγινε φυσική δι’ αυτούς η αθανασία.

Εκ των λόγων του μακαρίου Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού: «Το Μυστήριο του Θείου Πάθους» (2ο μέρος)

Αξίζει όμως εδώ να κάνουμε ένα σταθμό για να περιγράψουμε μερικά γεγονότα που δεν πρέπει να μείνουν απαρατήρητα. Όταν ο Μωϋσής συνετέλεσε την αποστολή του ως οδηγός και λυτρωτής των Εβραίων, και παράδωσε την εξουσία στον διάδοχο του Ιησού του Ναυή με όλες τις επαγγελίες και ευλογίες που τους υποσχόταν ο Θεός, έγραψε με παράπονο μια του ωδή, την β΄ , στην οποία εκφράζει τον πόνο και την πικρία του, γιατί ακριβώς πρόβλεψε ότι δεν θα πειθαρχούσαν και δεν θα αξιώνονταν των ευλογιών και επαγγελιών που τους υποσχόταν ο Θεός. Κατά παρόμοιο τρόπο και ο Χριστός μας, ο πραγματικός Λυτρωτής και μόνος Σωτήρ του κόσμου, όταν επετέλεσε την πανσωτηρία διά της θείας Του κενώσεως και του Σταυρού, προέβλεψεν ότι δεν θα σωθούν όλοι οι άνθρωποι για τους οποίους εθυσιάσθη· γι΄ αυτό ακριβώς στην κρισιμώτερη ώρα του πάθους Του, εκίνησε τα μαραμένα Του χείλη και είπε, «διψώ»! Και ναι μεν ο δριμύς πόνος από την παρατεταμένη δοκιμασία Του δημιουργούσε και μια φυσική ανάγκη δίψας, αλλ΄ η κραυγή του Ιησού «διψώ» δεν ήταν έκφραση της σωματικής δίψας, Εκείνου που επί 40ήμερον διετέλεσε νήστις παντελώς.