Εκ των λόγων του μακαρίου Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού: «Το Μυστήριο του Θείου Πάθους» (2ο μέρος)

Αξίζει όμως εδώ να κάνουμε ένα σταθμό για να περιγράψουμε μερικά γεγονότα που δεν πρέπει να μείνουν απαρατήρητα. Όταν ο Μωϋσής συνετέλεσε την αποστολή του ως οδηγός και λυτρωτής των Εβραίων, και παράδωσε την εξουσία στον διάδοχο του Ιησού του Ναυή με όλες τις επαγγελίες και ευλογίες που τους υποσχόταν ο Θεός, έγραψε με παράπονο μια του ωδή, την β΄ , στην οποία εκφράζει τον πόνο και την πικρία του, γιατί ακριβώς πρόβλεψε ότι δεν θα πειθαρχούσαν και δεν θα αξιώνονταν των ευλογιών και επαγγελιών που τους υποσχόταν ο Θεός. Κατά παρόμοιο τρόπο και ο Χριστός μας, ο πραγματικός Λυτρωτής και μόνος Σωτήρ του κόσμου, όταν επετέλεσε την πανσωτηρία διά της θείας Του κενώσεως και του Σταυρού, προέβλεψεν ότι δεν θα σωθούν όλοι οι άνθρωποι για τους οποίους εθυσιάσθη· γι΄ αυτό ακριβώς στην κρισιμώτερη ώρα του πάθους Του, εκίνησε τα μαραμένα Του χείλη και είπε, «διψώ»! Και ναι μεν ο δριμύς πόνος από την παρατεταμένη δοκιμασία Του δημιουργούσε και μια φυσική ανάγκη δίψας, αλλ΄ η κραυγή του Ιησού «διψώ» δεν ήταν έκφραση της σωματικής δίψας, Εκείνου που επί 40ήμερον διετέλεσε νήστις παντελώς.

Ο Σωτήρας μας

Τί ήταν εκείνο που έκανε το μεγάλο Θεό να ντυθεί την ταπείνωση της ανθρώπινης φύσης; Ασφαλώς η άπειρη αγάπη του για τον άνθρωπο. Τίποτε άλλο δεν επιθυμεί ο Θεός όσο τη σωτηρία του ανθρώπου. Γι’αυτό το Λόγο έγινε άνθρωπος. «Έκλινεν ουρανούς και κατέβη» (Ψαλ. 17,10) για τη δική μας σωτηρία.

Έκθαμβος από το μεγαλείο της θεϊκής αγάπης ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αναφωνεί: «Αυτός που πλουτίζει τους πάντες, γίνεται φτωχός. Παρουσιάζεται φτωχός με τη δική μου σάρκα, για να πλουτίσω εγώ με τη δική του θεότητα.

Η Ενσάρκωση του Κυρίου Ιησού Χριστού

Βλαδίμηρου Λόσκυ

 Στο στίχο 14, στον πρόλογο του κατά  Ιωάννη Ευαγγελίου, που αναφέρεται τόσο στο Χριστό όσο και στην Τριάδα, διατρανώνεται η μεγάλη χριστιανική βεβαιότητα, η ίδια βεβαιότητα που ο νεαρός Αυγουστίνος έψαχνε μάταια να βρει στη μεταφυσική του Πλωτίνου: «ο Λόγος σαρξ εγένετο». Όπως τονίζει ο Άγιος  Ιωάννης, ό,τι γνωρίζουμε για την Τριάδα το γνωρίζουμε μέσω της  Ενσάρκωσης.  Η  Αποκάλυψη ολοκληρώνεται όταν ένα θεϊκό πρόσωπο, εκείνο του Υιού του Θεού, γίνεται Υιός του ανθρώπου και «σκηνώνει εν ημίν».

Η φιλοθεΐα και φιλανθρωπία στο Βυζάντιο

Ο Ιωάννης Στ' ο Καντακουζηνός ως αυτοκράτορας (αριστερά) και ως μοναχός Ιωάσαφ της Μονής Βατοπαιδίου (δεξιά). Πάνω διακρίνεται η Φιλοξενία του Αβραάμ (εικόνα της Αγίας Τριάδος). Από βυζαντινό χειρόγραφο της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου.

Είναι σημαντικό να πούμε ότι στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία όλοι θεολογούσαν, από τον ελάχιστο μοναχό μέχρι τον Αυτοκράτορα. Τα «Εωθινά», που είναι τα δοξαστικά των Κυριακών και αναφέρονται στα Εωθινά Ευαγγέλια, είναι έργο του Λέοντος του Σοφού, και τα «εξαποστειλάρια» της ακολουθίας του όρθρου των Κυριακών είναι του υιού του, Κωνσταντίνου Βασιλέως. Επίσης ο περίφημος ύμνος «Ο μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού…», που ψάλλουμε κατά την διάρκεια της θείας Λειτουργίας, είναι ποίημα του Αυτοκράτορος Ιουστινιανού. Ακόμη η Μεγάλη Παράκληση στην Υπεραγία Θεοτόκο είναι ποίημα του Βασιλέως Θεοδώρου Δούκα του Λασκάρεως.

Μέσα στα πλαίσια αυτά πρέπει να δούμε και το ότι οι Αυτοκράτορες στις Οικουμενικές Συνόδους θεολογούσαν και υπερασπίζονταν το ορθόδοξο δόγμα. Αυτό γινόταν γιατί είχαν θέσει ως κέντρο της Αυτοκρατορίας την ορθόδοξη θεολογία και λατρεία. Επίσης οι Αυτοκράτορες αλλά και όλος ο λαός είχαν σαν πρότυπο ζωής τους μοναχούς και σαν πρότυπο διοργανώσεως της κοινωνίας τα Μοναστήρια. Επισκέπτονταν τα Μοναστήρια και γενικά τους χώρους της ασκήσεως και λάμβαναν καθοδήγηση για την ζωή τους και την διακυβέρνηση του Κράτους. Το Παλάτι σε πολλές περιπτώσεις αποδεικνυόταν ένα Μοναστήρι, αφού οι Αυτοκράτορες και αυλικοί συναγωνίζονταν τους μοναχούς στην άθληση, την άσκηση, την νηστεία και την προσευχή. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, βρισκόμενος κατά την νεανική του ηλικία στα ανάκτορα, έκανε τέτοια άσκηση και προσευχή ώστε όλοι τον θεωρούσαν υπεράνθρωπο. Πολλοί Αυτοκράτορες, όταν έφυγαν κατά ποικίλους τρόπους από την εξουσία, ενεδύονταν στο ράσο και απέθνησκαν ως μοναχοί, όπως ο Ιωάννης Καντακουζηνός, που έγινε μοναχός (στην Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου) και ονομάστηκε Ιωάσαφ. Έτσι ολόκληρη η Αυτοκρατορία ήταν ένα Μοναστήρι, μία Εκκλησία. Άλλωστε είναι γνωστό ότι όλη η λατρευτική παράδοση, ακόμη και η θεία Λειτουργία επηρεάσθηκαν από την λατρεία στο Παλάτι και από την συμμετοχή του Αυτοκράτορος.