Ρημαγμένες ψυχές από τις βαθυστόχαστες θεωρίες

Φώτης Κόντογλου

Σύγχυση και ταραχή και χάος ανάμεσα στα έθνη! Ταραχή και σάστισμα και χάος και στους ανθρώπους, έναν – έναν. Που να βρεθεί κανένας να πορεύεται στη ζωή του μ’ έναν υψηλόν σκοπό, με σταθερότητα και ελπίδα! Σπάνιο πράγμα.

Οι σημερινοί άνθρωποι έχουνε γίνει οι περισσότεροι κάποια πλάσματα άδεια από κάθε ζωντανή ιδέα, που να τους κάνει να αρμενίζουνε μέσα στο πέλαγος της ζωής χαρούμενοι και ζωηροί, σαν το καράβι που είναι φορτωμένο με καλό φορτίο, και, γεμάτο ελπίδα και λαχτάρα, τραβά κατά το περιπόθητο λιμάνι, ανάμεσα σε ξέρες κι άγρια βραχόνησα.

Σήμερα βρίσκει κανένας συχνά μπροστά του ανθρώπους που είναι τόσο κούφιοι από κάθε τι, που να απορεί, γιατί δεν πίστευε να υπάρχει στον κόσμο τόση ανοησία, τόση στενομυαλιά, τόση στενοκάρδια και μικρολογία. Σ’ αυτές τις στεγνές ψυχές δεν υπάρχει τίποτα που να σε ζεστάνει, ας είναι και το παραμικρό. Δεν μιλώ για εξαιρετικά αισθήματα, για κάποια σπάνια ευαισθησία.

Ο Πύρινος Άγιος, Ηλίας ο Θεσβίτης (του Φώτη Κόντογλου)

…Oι Iουδαίοι περιμένανε να ξανάρθει στον κόσμο, για τούτο θαρρούσανε πως ο άγιος Iωάννης ο Πρόδρομος ήτανε ο Hλίας. Kαι τότε που ρώτησε ο Xριστός τους μαθητές του «Ποιος, λένε, πως είμαι, οι άνθρωποι;», του απαντήσανε πως λέγανε πως ήτανε ο Hλίας ή κάποιος άλλος από τους προφήτες. O προφήτης Mαλαχίας, που έζησε πολύ υστερώτερα από τον Hλία, λέγει: «Tάδε λέγει Kύριος Παντοκράτωρ. Iδού εγώ αποστελώ υμίν Hλίαν τον Θεσβίτην, πριν ή ελθείν την ημέραν Kυρίου την μεγάλην και επιφανή», και πολλοί το εξηγήσανε πως ο Hλίας θάρθη πάλι στον κόσμο πριν από τη Δευτέρα Παρουσία και θα μαρτυρήσει. Σε όλα μοιάζει μ’ αυτόν ο Πρόδρομος, γι’ αυτό οι απόστολοι κ’ οι άλλοι Eβραίοι υποπτευόντανε μήπως ήτανε ο Hλίας ξαναγεννημένος. Ύστερα από τη Mεταμόρφωση, σαν κατεβήκανε από το βουνό οι τρεις μαθητάδες με τον Xριστό, τον ρωτήσανε: «Oι γραμματείς λένε πως ο Hλίας πρέπει νάρθει πρώτα. Eσύ τι λες;» Kι’ ο Xριστός τούς αποκρίθηκε: «O Hλίας έρχεται πρώτα και θα τ’ αποκαταστήσει όλα· αλλά σας λέγω πως ο Hλίας ήρθε κιόλας, και δεν τον γνωρίσανε, αλλά του κάνανε όσα θελήσανε· τα ίδια μέλλεται να πάθει και ο γυιος του ανθρώπου απ’ αυτούς». Tότε καταλάβανε οι μαθητές πως για τον Iωάννη τον Bαπτιστή τούς είπε (Mατθ. ιστ΄, 10). Pωτήσανε οι μαθητές τον Xριστό για τον Hλία, επειδή τον είχανε δει πριν από λίγο, απάνω στο Θαβώρ, να φανερώνεται μαζί με τον Mωυσή, την ώρα που μεταμορφώθηκε ο Xριστός, και να μιλά μαζί του, με όλο που είχε ζήσει σ’ αυτόν τον κόσμο πριν από 800 χρόνια. Aλλά και κατά τη Σταύρωση, σαν φώναξε ο Xριστός «Hλί ηλί, λαμά σαβαχθανί», κάποιοι από τους Eβραίους που στεκόντανε κοντά στο σταυρό λέγανε πως θα φώναζε τον Hλία να τον βοηθήσει: «Tινές δε των εκεί εστώτων ακούσαντες έλεγον ότι Hλίαν φωνεί ούτος» (Mατθ. κζ΄, 46). Παντού πλανιέται ο ίσκιος του.

Φώτης Κόντογλου – Aνέστη Χριστός, H δοκιμασία του λογικού

Ἡ πίστη τοῦ χριστιανοῦ δοκιμάζεται μὲ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ σὰν τὸ χρυσάφι στὸ χωνευτήρι. Ἀπ᾿ ὅλο τὸ Εὐαγγέλιο ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ εἶναι τὸ πλέον ἀπίστευτο πράγμα, ὁλότελα ἀπαράδεκτο ἀπὸ τὸ λογικό μας, ἀληθινὸ μαρτύριο γιὰ δαῦτο. Μὰ ἴσια-ἴσια, ἐπειδὴ εἶναι ἕνα πράγμα ὁλότελα ἀπίστευτο, γιὰ τοῦτο χρειάζεται ὁλόκληρη ἡ πίστη μας γιὰ νὰ τὸ πιστέψουμε. Ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι λέμε συχνὰ πὼς ἔχουμε πίστη, ἀλλὰ τὴν ἔχουμε μονάχα γιὰ ὅσα εἶναι πιστευτὰ ἀπ᾿ τὸ μυαλό μας. Ἀλλὰ τότε, δὲν χρειάζεται ἡ πίστη, ἀφοῦ φτάνει ἡ λογική. Ἡ πίστη χρειάζεται γιὰ τὰ ἀπίστευτα.

Λογισμοί αμαρτωλού

 

Φωτίου Κόντογλου 

 

Όταν μιλήσεις στους ψευτοχριστιανούς για σκληρή άσκηση στο κορμί και στο πνεύμα για την αγάπη του Χριστού, θυμώνουνε, σε λένε φακίρη, ειδωλολάτρη, βάρβαρο. Αν θέλεις να δοκιμάσεις την πίστη ενός χριστιανού, μίλησέ του για τον ασκητισμό. Ο πιστός θα νοιώσει κατάνυξη, ο χλιαρός, δηλαδή ο ψεύτικος, ο άπιστος, θα διαμαρτυρηθεί. Τί αν λέγει ο Χρι­στός: «Μακάριοι όσοι αφήσανε τα πάντα και μ’ ακολουθήσανε», ή «Η βασιλεία του Θεού βιάζεται και οι βιασταί αρπάζουσιν αυτήν», και πως «θλίψιν έξετε», και πως «στενή και τεθλιμμένη η οδός η απάγουσα εις την ζωήν»; Εμείς θέλουμε να είμαστε Χριστιανοί χωρίς Χριστό, δηλ. χωρίς θλίψη πνευματική, χωρίς να σηκώνουμε τον σκληρό σταυρό, αλλά να περπατάμε στον πλατύν δρόμο.

Η προσωπογραφία στον Κόντογλου

Του Δημήτρη Παπαστάμου

«Ο λόγος του ανθρώπου, εικών εστί». Σιμωνίδης ο Κείος

    Δεν νομίζω  ότι υπήρξαν Έλληνες καλλιτέχνες ανάμεσα σ’ εκείνους που απέρριψαν το μανιφέστο του 1948, βασικά αίτημα του οποίου ήταν η χωρίς συμβιβασμό διαγραφή κάθε μορφής έκφρασης, που διατηρούσε δεσμούς με τον κόσμο των εξωτερικών φαινομένων και με περιεχόμενο ασύμβατο με τους νόμους της πλαστικής τέχνης. Ελάχιστοι έδωσαν κάποια ρητή ερμηνεία για την απόρριψη αυτή, ενώ οι περισσότεροι περιορίσθηκαν στην απλή διαπίστωση ότι το μανιφέστο απορρίφθηκε.

Λίγα χρόνια αργότερα ο Γάλλος κριτικός Pierre Restany, όταν σε διακοίνωσή του το 1960, με την οποία απέρριπτε την κυρίαρχη, εκείνη την εποχή «Ελεύθερη Αφαίρεση», χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο «Νέος Ρεαλισμός», επανέφερε στη σκέψη των καλλιτεχνών εικόνες ρεαλισμού -τις οποίες το 1965, θα ανακαλύψει και ατό έργο του Νίκου Κεσσανλή- αλλά και της συγγενικής του αντίληψης, που αποτελεί τη σημαντικότερη εκδοχή και αναβίωσή του στον αιώνα μας, του «Κοινωνικού Ρεαλισμού».

Η Χαρά των Χριστιανών

Φώτης Κόντογλου

Η Παναγία είναι το πνευματικό στόλισμα της ορθοδοξίας. Για μας τους Έλληνες είναι η πονεμένη μητέρα, η παρηγορήτρια κ’ η προστάτρια, που μας παραστέκεται σε κάθε περίσταση. Σε κάθε μέρος της Ελλάδας είναι χτισμένες αμέτρητες εκκλησιές και μοναστήρια, παλάτια αυτηνής της ταπεινής βασίλισσας, κι’ ένα σωρό ρημοκλήσια, μέσα στα βουνά, στους κάμπους και στα νησιά, μοσκοβολημένα από την παρθενική και πνευματική ευωδία της.

Για την κατάργηση του Ράσου

Π. Χαράλαμπος Βασιλόπουλος

Ένας νεαρός ιερωμένος επισκέφθηκε μια μέρα τον π. Χαράλαμπο στο Μοναστήρι και του άνοιξε συζήτηση για την αμφίεση των κληρικών, για το ράσο:

— Πάτερ Χαράλαμπε, η γνώμη μου είναι ότι το ράσο είναι πρόβλημα. Δηλαδή εμποδίζει πολλούς νέους να μπουν στην ιερωσύνη…

— Να το συζητήσουμε το θέμα, είπε αμέσως ο π. Χαράλαμπος. Και ρωτάω – συνέχισε – τι κακό βρίσκεις στο ράσο; Μήπως το ότι το φόρεσαν τόσοι και τόσοι μάρτυρες του Χριστού και του Γένους μας ιερωμένοι; Είναι κακό που συνδέθηκε με τη Λευτεριά της Πατρίδας; Εκτός κι αν υπάρχουν άλλοι λόγοι, αν κάποιοι θέλουν στολή μοντέρνα, κομψή ή θέλουν παντελόνια για να μπορούν να κινούνται ελεύθερα «να κάνουν τη ζωή τους». Μα τότε αυτοί δεν είναι παπάδες. Τέτοιους ιερείς δε χρειάζεται η Εκκλησία του Χριστού…

Τα Μυστικά Άνθη δρέπω όπως ο Φώτης Κόντογλου (ένα προφητικό κείμενο)

Φώτης Κόντογλου

Σήμερα νομίζεται καλός σε όλα, όποιος είναι αδιάφορος, όποιος δεν νοιάζεται για τίποτα, όποιος δεν νιώθει καμιά ευθύνη. Αλλιώς τον λένε σωβινιστή, τοπικιστή, μισαλλόδοξο, φανατικό. Όποιος αγαπά την χώρα μας, τα ήθη και έθιμα μας, την παράδοση μας, την γλώσσα μας, θεωρείται οπισθοδρομικός. Οι αδιάφοροι παιρνούν για φιλελεύθεροι άνθρωποι, για άνθρωποι που ζούνε με το πνεύμα της εποχής μας, που έχουν για πιστεύω την καλοπέραση, το εύκολο κέρδος, τις ευκολίες, τις αναπαύσεις, κι ας μην απομείνει τίποτα που να θυμίζει σε ποιό μέρος βρισκόμαστε, από που κρατάμε, ποιοι ζήσανε πριν από μας στην χώρα μας. Η ξενομανία μας έγινε τώρα σωστή ξενοδουλεία, σήμερα περνά για αρετή, κι όποιος έχει τούτη την αρρώστεια πιο βαρειά παρμένη, λογαριάζεται για σπουδαίος άνθρωπος.

Στολή Αφθαρσίας

του αειμνήστου Φωτίου Κόντογλου

Για του Χριστού την πίστιν την αγίαν,

για της πατρίδος την ελευθερίαν,

γι’ αυτά τα δύο πολεμώ,

γι’ αυτά να ζήσω επιθυμώ,

κι αν δεν τα αποκτήσω

τι μ’ ωφελεί να ζήσω;

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ του 1821 έχει μια πνοή αγιασμένη, κι η ιστορία της είνε σαν συναξάρι. Η Ελλάδα μπορεί να παρασταθεί σαν τη μητέρα των Μακκαβαίων που είδε να βασανίζονται και να σφάζονται μπροστά της τα παιδιά της ένα-ένα. Από τον καιρό που χάθηκε η Κωνσταντινούπολη, η πατρίδα μας μαυροφόρεσε σαν χαροκαμένη χήρα· οι άνδρες ήτανε σαν ασκητές, οι γυναίκες σαν καλογρηές, τα τραγούδια μας γεμάτα πόνο και ελπίδα, τη λεγόμενη «χαρμολύπη», σαν χερουβικά, σαν τροπάρια.

Μια αγιωσύνη τα τύλιγε όλα. Οι καρδιές ήτανε, με όλη την παληκαριά τους, συντετριμμένες και ταπεινωμένες. Γι’ αυτό κι η θρησκεία μας ήτανε αληθινή, επειδή η πίστη του Χριστού δεν ταιριάζει σε ανθρώπους απίκραντους και καλοπερασμένους, κατά τα λόγια του Χριστού που λέγει: «εν τω κόσμω θλίψιν έξετε», και στενή και τεθλιμμένη η οδός».

Η Πολιούχος των Αθηνών Αγία Φιλοθέη (Φώτη Κόντογλου)

Η αγία Φιλοθέη σε εικόνα του 1703. Στο ειλητάριο που κρατάει διαβάζουμε: "Αγαπήσατε τον Θεόν και ευρήσετε χάριν αιώνιον, μηδέν προτιμήσητε της αγάπης αυτού." (Αγαπήστε τον Θεό και θα βρείτε Χάρη αιώνια, τίποτα μην προτιμήσετε από την αγάπη Του.)

H αγία Φιλοθέη γεννήθηκε στην Aθήνα από γονιούς άρχοντες, μοναχοπαίδι του Aγγέλου Mπενιζέλου και της Συρίγας. Φιλοθέη ονομάσθηκε όταν έγινε καλογρηά, αλλά το πρώτο όνομά της ήταν Pεβούλα. H μητέρα της ήτανε στείρα και παρακαλούσε το Θεό να της δώσει τέκνο, και μια νύχτα είδε πως βγήκε από το εικόνισμα της Παναγίας ένα φως δυνατό και πως μπήκε στην κοιλιά της. Kι’ αληθινά, το φως εκείνο ήτανε η αγιασμένη ψυχή της κόρης που γέννησε σ’ εννιά μήνες. Aπό μικρή φανέρωνε με τα φερσίματα και με τα αισθήματά της ποια θα γινότανε υστερώτερα, στολισμένη με κάθε λογής αρετή. Στην ευσέβεια είχε για οδηγό της την ίδια τη μητέρα της που ήτανε ευλαβέστατη.

Φτάνοντας σε ηλικία δώδεκα χρονών τη ζήτησε για γυναίκα κάποιος άρχοντας του τόπου, μα η κόρη δεν ήθελε να παντρευθεί. Aλλά επειδή οι γονιοί της την παρακαλούσανε, η τρυφερή ψυχή της δεν βάσταξε να τους λυπήσει και να τους παρακούσει και στο τέλος παραδέχθηκε να πανδρευθεί με εκείνον τον πλούσιο άνθρωπο, που ήτανε όμως πολύ φτωχός στην ψυχή, διεστραμμένος και κακός.

Η δύναμη της πίστης και η αδυναμία της απιστίας.

Του Φώτη Κόντογλου

Οι άνθρωποι έχουν στην καρδιά τους μεγάλο φόβο μήπως απομείνουν απροστάτευτοι και φτωχοί στη ζωή τους, και για τούτο, ο νους κι’ ο λογισμός τους είναι στο να μαζέψουν χρήματα η ν’ αποκτήσουν κτήματα κι’ άλλα πλούτη, για να τα ‘χουνε στην ανάγκη τους.

Και καλά για εκείνους που δεν πιστεύουν στον Θεό, και κρεμούνε την ελπίδα τους στα χρήματα και στ’ άλλα πλούτη. Άλλα τι να πει κανένας για εκείνους που λέγονται χριστιανοί, που πάνε στην εκκλησία και παρακαλούνε τον Θεό να τους βοηθήσει στη ζωή και που λένε πώς έχουνε την ελπίδα τους στον Χριστό, στην Παναγία και στους Αγίους, κι’ από την άλλη μεριά είναι φιλάργυροι, δεν δίνουνε τίποτα στ’ αδέλφια τους, …

Ο μύθος του χταποδιού

Η χταπόδα βοσκά στον πάτο της θάλασσας, μαζί με το χταποδάκι. Άξαφνα το καμακίζουνε. Το χταποδάκι φωνάζει:»Με πιάσανε,μάνα!».

Η μάνα του, του λέγει:»Μην φοβάσαι παιδί μου!».

Ξαναφωνάζει το μικρό:»Με βγάζουν από τη θάλασσα!».

Πάλι λέγει η μάνα:»Μην φοβάσαι παιδί μου».

Το βασίλεμα του Ήλιου

Φώτη Κόντογλου

Γιατί άραγε μου φέρνουνε βαθεία συγκίνηση , και φυλάγω κρυφά μέσα στην καρδιά μου κάποια πράγματα, που δεν τα παρατηρεί κανένας; Κι αν βρεθεί κανείς να τα προσέξει και να νοιώσει κάτι απ’ αυτά , ωστόσο δεν το φανερώνει, για να μην τον λογαριάζουν για άνθρωπο που χάνει τον καιρό με κάποια πράγματα που δεν είναι σοβαρά, προπάντων στην εποχή μας, που θέλει να είναι οι άνθρωποι δραστήριοι σε χεροπιαστά πράγματα , προ πάντων σε ό, τι βγάζει χρήματα: «λεφτά, πολλά λεφτά!» ακούω συχνά να λένε δίπλα μου , κι ανατριχιάζω, αν τύχει να κα΄θησω σε καμία καρέκλα, κι ας βρίσκουμαι και μίλια μακρυά απο την Αθήνα. Εδώ πιά , μέσα στη νέα ελληνική Βαβυλών, όπου να σταθεί κανένας δεν ακούγει τίποτ’ άλλο απο κουβέντες για λεφτά.

Όλοι καταγίνονται με όλα

Οι άνθρωποι βρίσκονται σε ακατάπαυστη κίνηση, σαν μανιακοί. Άλλοι τρέχουν από εδώ, άλλοι από εκεί. Όλοι βιάζονται. Δοξάζω το Θεό άμα δω κανέναν να πορεύεται ήσυχα, χωρίς να βιάζεται!… Άλλοι τρέχουν λαχανιασμένοι να πιάσουν τη χρυσή ρόδα, που τη κυλά μπροστά τους ο διάβολος, που τον λέγανε οι αρχαίοι Ερμή…

Αποχαιρετισμός προς τον Φώτιον Κόντογλου

Εμπνευσμένος αποχαιρετισμός του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου προς τον Φώτιον Κόντογλου

Εκοιμήθη στις 13 Ιουλίου 1965

Μακάριος ανήρ, ος ουκ επορεύθη εν βουλή ασεβών και εν οδώ αμαρτωλών ουκ έστη και επί καθέδρα λοιμών ουκ εκάθισεν.

(Ψαλμ. α’ 1)

Μακαρίζομεν, αγαπητοί αδελφοί, σήμερον εν βαρεί πένθους, την αφ’ ημών απώλειαν ανδρός, του οποίου τας αρετάς ομολογεί σήμερον η συνάθροισις η πολυπληθύς, η οποία τον συνοδεύει μέχρι του τάφου. Και, όντως, αφηρπάγη αφ’ ημών συντελεστής μέγας της ορθοδόξου θρησκευτικής ημών ζωής.

Από καλλιτεχνικής, από συγγραφικής, από δημο σιογραφικής, από ευλαβείας προς τας παραδόσεις της Εκκλησίας ημών και από πάσης άλλης απόψεως, ηγωνίσθη παρά το πλευρόν της Εκκλησίας ακαμάτως, ανιδιοτελώς, με πάσαν γενναιότητα και την εποχήν εκείνην, κατά την οποίαν εναντίον της Εκκλησίας ημών από τους κόλπους της Δύσεως ώρμησαν οι εχθροί της Ορθοδόξου Πίστεώς μας και εστερούμεθα στελεχών δια την μάχην αυτήν, εστερούμεθα υποστηρίξεως και προς τον Κύριον απηυθύναμεν την δέησιν ημών, δια να στερεώση Ημάς και την Πίστιν την Ορθόδοξον, πρώτος πολεμιστής έπαλλε το δόρυ αυτού και δια συγγραμμάτων, κηρυγμάτων και δημοσιογρα φικής εργασίας, ως καλός πολεμιστής προσήλθε προς ημάς και την ζωήν αυτού δύναταί τις να είπη, ότι αφιέρωσεν εν τη εντατική εργασία εν τω πολεμώ και τω αγώνι τούτω.

Ο πάπας μποδίζει χωρίς να το θέλει την καταστροφή της Ορθοδοξίας

Ένας πατήρ της Εκκλησίας έχει γράψει « ο διάβολος πολλάκις άκων συνεργεί εις το να γίνει το θέλημα του Θεού ».

Αυτό ήρθε στον νου μου , μαθαίνοντας πως ο Πάπας , μ’ όλους τους εναγκαλισμούς , δεν αφήνει ευκαιρία που να μη τονίσει την πρωτοκαθεδρία του. Κ’ έτσι , ο ίδιος ο εωσφόρος της υπερηφανείας, μποδίζει την Ορθόδοξη Εκκλησία μας από τον κίνδυνο του να συγχωνευθεί από τους λατίνους…

Τέσσερις Νεοελληνικές εκδοχές της Αναστάσεως

Του

Θεόφιλος. Η ανάσταση του Χριστού, Εκκλησία Μακρυνίτσας.

Παν. Α. Ανδριόπουλου, θεολόγου

Στον 20ο αιώνα πολύ λίγο απασχόλησε, κατά πως φαίνεται, τους νεοέλληνες ζωγράφους, η Ανάσταση του Χριστού. Δεν είναι πράγματι συνηθισμένο θέμα, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη ελληνική γιορτή, που συνδέθηκε μάλιστα και με την Ανάσταση του Γένους. Ζωγραφικούς πίνακες με την Ανάσταση δεν έχουμε, με εξαίρεση το γνωστό έργο του Παρθένη. Έτσι οι άλλες τρεις παραστάσεις της Ανάστασης, που θα παρουσιάσουμε εδώ, έχουν να κάνουν με το ξεχωριστό είδος της τέχνης της αγιογραφίας που αφορά κυρίως στο ναό.

Γύρω στα 1907 έχουμε μαρτυρίες πολλές ότι ο Θεόφιλος κάνει για πρώτη φορά την εμφάνισή του στα μέρη της Παλαιάς Ελλάδας και συγκεκριμένα στο Βόλο και στο Πήλιο.

Η Πολιούχος των Αθηνών Αγία Φιλοθέη (Φώτη Κόντογλου)

Η αγία Φιλοθέη σε εικόνα του 1703. Στο ειλητάριο που κρατάει διαβάζουμε: "Αγαπήσατε τον Θεόν και ευρήσετε χάριν αιώνιον, μηδέν προτιμήσητε της αγάπης αυτού." (Αγαπήστε τον Θεό και θα βρείτε Χάρη αιώνια, τίποτα μην προτιμήσετε από την αγάπη Του.)

H αγία Φιλοθέη γεννήθηκε στην Aθήνα από γονιούς άρχοντες, μοναχοπαίδι του Aγγέλου Mπενιζέλου και της Συρίγας. Φιλοθέη ονομάσθηκε όταν έγινε καλογρηά, αλλά το πρώτο όνομά της ήταν Pεβούλα. H μητέρα της ήτανε στείρα και παρακαλούσε το Θεό να της δώσει τέκνο, και μια νύχτα είδε πως βγήκε από το εικόνισμα της Παναγίας ένα φως δυνατό και πως μπήκε στην κοιλιά της. Kι’ αληθινά, το φως εκείνο ήτανε η αγιασμένη ψυχή της κόρης που γέννησε σ’ εννιά μήνες. Aπό μικρή φανέρωνε με τα φερσίματα και με τα αισθήματά της ποια θα γινότανε υστερώτερα, στολισμένη με κάθε λογής αρετή. Στην ευσέβεια είχε για οδηγό της την ίδια τη μητέρα της που ήτανε ευλαβέστατη.

Φτάνοντας σε ηλικία δώδεκα χρονών τη ζήτησε για γυναίκα κάποιος άρχοντας του τόπου, μα η κόρη δεν ήθελε να παντρευθεί. Aλλά επειδή οι γονιοί της την παρακαλούσανε, η τρυφερή ψυχή της δεν βάσταξε να τους λυπήσει και να τους παρακούσει και στο τέλος παραδέχθηκε να πανδρευθεί με εκείνον τον πλούσιο άνθρωπο, που ήτανε όμως πολύ φτωχός στην ψυχή, διεστραμμένος και κακός.

Επιστολή σε κάποιον Μητροπολίτη που λατινίζει

ΦΩΤΙΟΥ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ

Αθήνα, 7 Μαρτίου 1965

Σεβασμιότατε,

Θερμά σας ευχαριστώ για την επιστολή Σας της 4ης Μαρτίου, στην οποία μου γράφετε ότι θα προσπαθήσετε να μου απευθύνει η Κοινότητα επιστολή για να προβώ στην αγιογράφηση των ιερών εικόνων του ιερού Ναού του Γενέσιου της Θεοτόκου.

Όσον αφορά στις τιμές τους, επαφίεμαι στην καλή θέλησή τους. Ας τις υποτιμήσουν όσο νομίζουν, κι ας γνωστοποιήσουν σε μένα πού κατέληξαν. Εάν όμως δυσκολεύονται, οπωσδήποτε, ν’ αναθέσουν σε εμένα την εργασία για οποιονδήποτε λόγο, και βρεθεί ο εξίσου με εμένα κατάλληλος και πεπειραμένος τεχνίτης, ας μη διστάσουν να αναθέσουν την αγιογράφηση σε εκείνον.

Η ποίηση των Χριστουγέννων (1)

«Ο ουρανός και η γη, σήμερον ηνώθησαν τεχθέντος του Χριστού. Σήμερον Θεός επί γης παραγέγονε, και άνθρωπος εις  ουρανούς αναβέβηκε…».

 Τα παραπάνω λόγια, παρμένα απ’ τα ιδιόμελα της Λιτής των Χριστουγέννων, όπου ψάλλονται χαρμόσυνα στον γλυκύτατο α’ ήχο, είναι η θύρα απ’ την οποία πέρναγε ο Παπαδιαμάντης -όπως και κάθε ορθόδοξος Χριστιανός- στο γιορταστικό χώρο των Χριστουγέννων.

Λόγοι αληθείας που μας ενδιαφέρουν (Φώτης Κόντογλου)

 Αγαπητοί αδελφοί στις συναναστροφές και στις ομιλίες μας θέλουμε να είμαστε ευχάριστοι και να ακούμε αυτόν που ομιλεί να είναι ευχάριστος, πνευματώδης και ευκίνητος. Όλα αυτά καλά είναι για τις άλλες ομιλίες που αποβλέπουν εις τα κοσμικά πράγματα. Όταν, όμως, πρόκειται για θρησκευτικά πράγματα, νομίζω, ότι αυτά πηγαίνουν στην μπάντα. Οι ευχάριστοι ομιλητές δεν είναι για ομολογία. Οι ευχάριστοι ακροαταί κολακεύουν τον ομιλητήν, κατά ένα τρόπο, και η συζήτηση με τον πατέρα Καντιώτη δεν είναι ευχάριστη, γιατί είναι απολογηταί μιας καταστάσεως η οποία τον πιέζει, πονά, και όταν πονά κανείς δεν είναι ούτε ευγενής, ούτε ευχάριστος κατά κανένα τρόπο. Και εγώ από ιδιοσυγκρασία ανήκω σε αυτή την κατηγορία, που ενώ μπορεί να είμαι ευχάριστος και πολύ ευχάριστος δεν το θέλω. Αυτό καθ’ εαυτό το θέμα με κάνει να μην είμαι ευχάριστος. Βλέπετε αυτή την σαπίλα που μας κυνηγάει. δεν είναι ανάγκη να είναι κανείς ούτε θεολόγος ούτε αγιασμένος, αλλά απλός άνθρωπος. Τόση φρίκη με καταλαμβάνει, που πρέπει να επαναστατήσει κανένας και να φωνάξει….

Η παράδοση η θρησκευτική και γενικά η παράδοση είναι το κλίμα το δικό μου, εκεί η ιδιοσυγκρασία μου βρίσκει τροφή και θέματα.

* Ο Χριστιανός είναι πιο έξυπνος. τσοπάνος να είναι έχει κεραίες, πιάνει μεταφυσικά πράγματα, και αν δεν έχεις κεραίες πραγματικές βαθειές δεν μπορείς να καταλάβεις αυτά τα πράγματα….

Isaac of Syria on Humility

St. Isaac the Syrian. Etching by Photios Kontoglou. Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος. Χαρακτικό του Φώτη Κόντογλου.

From Met. Hilarion Alfeyev”s The Spiritual World of Isaac the Syrian:

To speak of humility meant to Isaac to speak of God, for God in his vision is primarily the One who is ‘meek and lowly in heart’. God’s humility was revealed to the world in the Incarnation of the Word. In the Old Testament, God remained invisible to and unattainable by everyone approaching him. But when he clothed himself in humility and hid his glory under human flesh, he became both visible and attainable:

Humility is the raiment of the Divinity. The Word who became human clothed himself in it, and he spoke to us in our body. Everyone who has been clothed with humility has truly been made like unto Him who came down from his own exaltedness and hid the splendor of his majesty and concealed his glory with humility, lest creation be utterly consumed by the contemplation of him.

Every Christian is called to imitate Christ in humility. In acquiring humility, a person becomes like the Lord and clothes himself in Christ:

Wherefore every man has put on Christ when he is clothed with the raiment wherein the Creator was seen through the body that he put on. For the likeness in which he was seen by his own creation and in which he kept company with it, he willed to put on in his inner man, and to be seen therein by his fellow servants.

Source : Glory to God for All Things

Ο χρόνος και ο κόσμος της φθοράς – ΦΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ

Ο Φώτης Κόντογλου. Αυτοπροσωπογραφία.

Η πιο φοβερή και η πιο ανεξιχνίαστη δύναμη στον κόσμο είναι ο Χρόνος, ο Καιρός. Καλά-καλά τι είναι αυτή η δύναμη δεν το ξέρει κανένας, κι όσοι θελήσανε να την προσδιορίσουνε, μάταια πασκίσανε. Το μυστήριο του Χρόνου απόμεινε ακατανόητο, κι ας μας φαίνεται τόσο φυσικός αυτός ο Χρόνος. Τον ίδιο τον Χρόνο δε μπορούμε να τον καταλάβουμε τι είναι, αλλά τον νοιώθουμε μοναχά από την ενέργεια που κάνει, από τα σημάδια που αφήνει πάνω στην πλάση. Η μυστηριώδης πνοή του όλα τ’ αλλάζει. Δεν απομένει τίποτα σταθερό, ακόμα κι όσα φαίνονται σταθερά κι αιώνια. Μια αδιάκοπη κίνηση στριφογυρίζει όλα τα πάντα, μέρα-νύχτα, κι αυτή την άπιαστη και κρυφή κίνηση δε μπορεί να τη σταματήσει καμμιά δύναμη. Τούτο το πράγμα που το λέμε Χρόνο, το έχουμε συνηθίσει, είμαστε έξοικειωμενοι μαζί του, αλλιώς θα μας έπιανε τρόμος, αν είμαστε σε θέση να νοιώσουμε καλά τι είναι και τι κάνει. Όπως είπαμε, δουλεύει μέρα-νύχτα, αιώνες αιώνων, αδιάκοπα, βουβά, κρυφά, κι όλα τ’ αλλάζει με μία καταχθόνια δύναμη, άπιαστος, αόρατος, ανυπάκουος, τόσο, που να τον ξεχνά κανένας και να θαρρεί πως δεν υπάρχει, αυτός που είναι το μόνο πράγμα που υπάρχει και που δε μπορεί η διάνοιά μας, με κανέναν τρόπο, να καταλάβει πως κάποτε δεν θα υπάρχει, πως θα καταστραφεί, πως θα λείψει. Πως, αφού αυτό το «κάποτε» είναι ο ίδιος ο Χρόνος; Πώς μπορεί να φανταστεί κανένας πως κάποτε θα πάψει να υπάρχει αυτό το ίδιο το «κάποτε»;