Έναρξη του Τριωδίου: Η Μετάνοια

Αρχιμανδρίτης Ευσέβιος Βίττης (†)

Ο μακαριστός ιεροκήρυκας π. Ευσέβιος Βίττης σε μια άκρως διδακτική Ομιλία του, κατά την αρχή του Τριωδίου, με θέμα τη Μετάνοια. Ο σεβαστός πατέρας εξηγεί τι είναι το Τριώδιο και ποιο είναι το μήνυμα που μας δίνει. Αντιδιαστέλλει το κοσμικό από το πνευματικό τριώδιο, διευκρινίζοντας ότι το Πνευματικό Τριώδιο αποτελεί ουσιαστικά μια πρόσκληση της Εκκλησίας μας για Μετάνοια. Ακολούθως, ερμηνεύει τη σημασία της Μετάνοιας και παραθέτει τα Χαρακτηριστικά της. Αναφέρεται ακόμη στην επανόρθωση της σχέσης του ανθρώπου με το Θεό, στη συντριβή και την υποταγή του ανθρώπου στο θέλημα του Θεού. Τονίζει, επίσης, την κεντρική σημασία που παίζει το μυστήριο της εξομολόγησης στο ζήτημα της Μετανοίας και η υπενθυμίζει πως η πραγματική Μετάνοια επιβάλλει πρακτική άσκηση των χριστιανών. Επεκτείνοντας τη σκέψη του, τέλος, αναφέρεται και στη Νηστεία, ως ένα είδος συσταυρώσεως με το Χριστό, αντιπαραβάλλοντάς την με τη διαφθορά της ευμάρειας. Ακούστε την ομιλία:

Η διαλεκτική του Τριωδίου

Πρέπει κάποτε τα κείμενα της Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας να φύγουν από τα χέρια των ειδικών θεολόγων και να εισέλθουν στην πνευματική ζωή του έθνους μας, ισότιμα με όλα τα άλλα κείμενα που έχουν ή θεωρούνται πως έχουν παιδευτική αξία. Όταν εισέλθουν όλα στην ζωή του Έθνους, θα μεταμορφώσουν όχι μόνο την πνευματική ζωή μας και θα ανασυνθέσουν την κλίμακα των αξιών της, αλλά και θα διαμορφώσουν διαφορετική από ό,τι έως τώρα την προσωπικότητα του Έλληνα. Έχει ειπωθεί πολλές φορές έως τώρα, αλλά δεν θα είναι άσκοπο να επαναλαμβάνεται αδιάκοπα, ότι τα παιδευτικά στοιχεία που τρέφουνε τον σημερινό Ελληνισμό έχουν διαμορφωθεί άσχετα από την παράδοση του έθνους, από εντελώς τυχαίες και επεισοδιακές επιδράσεις.

Η σύνθεση του Τριωδίου με έχει απασχολήσει από χρόνια. Ολόκληρο αυτό Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Έναρξη του Τριωδίου: Η Μετάνοια

Αρχιμανδρίτης Ευσέβιος Βίττης (†)

Ο μακαριστός ιεροκήρυκας π. Ευσέβιος Βίττης σε μια άκρως διδακτική Ομιλία του, κατά την αρχή του Τριωδίου, με θέμα τη Μετάνοια. Ο σεβαστός πατέρας εξηγεί τι είναι το Τριώδιο και ποιο είναι το μήνυμα που μας δίνει. Αντιδιαστέλλει το κοσμικό από το πνευματικό τριώδιο, διευκρινίζοντας ότι το Πνευματικό Τριώδιο αποτελεί ουσιαστικά μια πρόσκληση της Εκκλησίας μας για Μετάνοια. Ακολούθως, ερμηνεύει τη σημασία της Μετάνοιας και παραθέτει τα Χαρακτηριστικά της. Αναφέρεται ακόμη στην επανόρθωση της σχέσης του ανθρώπου με το Θεό, στη συντριβή και την υποταγή του ανθρώπου στο θέλημα του Θεού. Τονίζει, επίσης, την κεντρική σημασία που παίζει το μυστήριο της εξομολόγησης στο ζήτημα της Μετανοίας και η υπενθυμίζει πως η πραγματική Μετάνοια επιβάλλει πρακτική άσκηση των χριστιανών. Επεκτείνοντας τη σκέψη του, τέλος, αναφέρεται και στη Νηστεία, ως ένα είδος συσταυρώσεως με το Χριστό, αντιπαραβάλλοντάς την με τη διαφθορά της ευμάρειας. Ακούστε την ομιλία:

Ο Θρόνος του Θεού, Γέροντας Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης (Ηχητικό)

Η Ομιλία έγινε στο Βόλο.

Ο Γέροντας Αρχιμανδρίτης Αιμιλιανός, κατά κόσμον Αλέξανδρος Βαφείδης, Καθηγούμενος της καθʼ ημάς Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας από το 1973 έως το 2000, γεννήθηκε στην Νίκαια Πειραιώς το 1934 από ευσεβείς γονείς, η καταγωγή του όμως έχει μικρασιατικές ρίζες. ʽΗ εκ πατρός γιαγιά του Ευδοξία ήταν Κωνσταντινουπολίτισσα, ο δε παππούς του Αλέξανδρος κατήγετο από την Σηλυβρία της Θράκης και φοίτησε στην περιώνυμη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Το έτος 1906 μετοίκησαν στα Σήμαντρα της ευλογημενης γης της Καππαδοκίας, όπου χρημάτισαν δημοδιδάσκαλοι για τις ανάγκες του ελληνισμού, και στην Ελλάδα ήλθαν μετά τη μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών. Έγγαμοι όντες, επολιτεύοντο ως μοναχοί, αγρυπνώντες και προσευχόμενοι. Χαρακτηριστικό είναι ότι η γιαγιά εκοιμήθη ως μοναχή με το όνομα Ευταξία, η δε μητέρα του ως μοναχή Αιμιλιανή.

«Την πρώτη φορά ήλθε για να σώσει τον κόσμο· τη δεύτερη θα έλθει για να τον κρίνει» (Κυριακή Απόκρεω).

[Μητροπ. Σερβίων και Κοζάνης (+)Διονυσίου, «Επί πτερύγων ανέμων»,τ Α΄, εκδ. Νεκτ. Παναγόπουλος]

Τίποτ’ άλλο δεν είναι τόσο βέβαιο στη ζωή μας παρά ότι θα πεθάνουμε. Το γεγονός ότι γεννηθήκαμε και είμαστε σε τούτο τον κόσμο οδηγεί στη βεβαιότητα πως μια μέρα θα φύγουμε. Κάθε μέρα το βλέπουμε και το διαπιστώνουμε, πως άνθρωποι γεννιούνται κι άνθρωποι αποθνήσκουν· άλλοι έρχονται κι άλλοι φεύγουν. Αλλά κι άλλο ένα είναι το ίδιο βέβαιο, πως θα κριθούμε, πως θα δώσουμε δηλαδή λόγο για τη διαγωγή μας σε τούτη τη ζωή. Αυτή είναι κοινή πίστη, ριζωμένη μέσα σε όλους τους ανθρώπους όλων των λαών κι όλων των αιώνων. Αλλά έχουμε «βεβαιότερον τον προφητικόν λόγον»·  η θεία Γραφή ομιλεί για τη μεγάλη και επιφανή ημέρα της κρίσεως, κι ο Ιησούς Χριστός για τη δευτέρα του παρουσία, καθώς θα το ακούσουμε αύριο στο Ευαγγέλιο της θείας Λειτουργίας.

Ποιές είναι οι τρείς Κυριακές που αποτελούν τα προπύλαια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής;

Τρείς Κυριακές αποτελούν τα προπύλαια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής:
Η Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου,
η Κυριακή του Ασώτου και
η Κυριακή της Απόκρεω.
Η τελευταία εβδομάς, που εισάγεται με την Κυριακή της Αποκρέω, είναι το προοίμιο της νηστείας της Τεσσαρακοστής, γιατί κατ΄ αυτήν απαγορεύεται, σύμφωνα με τις εκκλησιαστικές διατάξεις, η βρώσις του κρέατος. Είναι η Τυρινή εβδομάς ή εβδομάς της Τυροφάγου. Κατά την εβδομάδα αυτήν αρχίζει η ψαλμωδία των τριωδίων κανόνων.
Η τελευταία αυτή Κυριακή, η Κυριακή της Αποκρέω, είναι και παλαιοτέρα από τις προηγουμένες. Τις δύο άλλες τις προσέθεσαν αργότερα, την Κυριακή του Ασώτου κατά τον Ϛ’ αιώνα και την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου ένα περίπου αιώνα υστερώτερα. Ο σκοπός της προσθήκης είναι φανερός.

«Χριστώ συναντηθώμεν»

Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου

Με τη σημερινή Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου ξεκινά η εκκλησιαστική περίοδος του Τριωδίου, που είναι καιρός Μετανοίας, αλλαγής δηλαδή τρόπου ζωής. Και ο σκοπός της αλλαγής; Για να ζήσουμε τον σταυρικό τρόπο ζωής, «Ίνα Χριστώ συναντηθώμεν». Να μη μείνουμε δούλοι της «κατά σάρκα ζωής», της αμαρτίας και των παθών, αλλά να ζήσουμε «εν Χριστώ», να χριστοποιηθούμε, που θα πει να θεωθούμε.

Για την αγία μας Εκκλησία όλος ο ανθρώπινος βίος είναι καιρός Μετανοίας, για πραγματοποίηση αυτού του σκοπού. Επειδή όμως είμαστε αμελείς και ράθυμοι (=οκνηροί) στα πνευματικά και πρέπει να καταβάλουμε τις αντιστάσεις της επαναστατημένης σάρκας, που δε θέλει να υποταγεί στην πνευματική ζωή, η Εκκλησία κηρύσσει Μετάνοια και μας καλεί ν’ αγωνισθούμε, έστω και σ’ αυτό το διάστημα προ του Πάσχα. Η μορφή δε του αγώνα αυτού βρίσκεται στις λέξεις: «Νεκρούμενοι και ανιστάμενοι» κάθε ήμερα

Καλό Τριώδιο

Τριώδιο λέγεται το λειτουργικό βιβλίο [δηλ. βιβλίο που διαβάζεται στην εκκλησία κατά τις διάφορες ακολουθίες, δηλ. τελετές] που περιέχει υμνολογικό υλικό κυρίως του Εσπερινού και του Όρθρου [τι είναι ο Όρθρος (που τον έχεις παρακολουθήσει πολλές φορές, αλλά χωρίς να το ξέρεις), δες εδώ] και χρησιμοποιείται μαζί με το Μηναίο και την Παρακλητική στις Ιερές Ακολουθίες της περιόδου από Κυριακής του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι το Μεγάλο Σάββατο.

Ο τρόπος με τον οποίο θα ξαναζήσουμε την υιότητα

Η περίοδος του Τριωδίου αποτελεί για τον άνθρωπο την αφορμή να αναζητήσει απαντήσεις σε μία μεγάλη πρόσκληση και, ταυτόχρονα, πρόκληση που του απευθύνει ο Θεός. Να ξαναγίνει ο άνθρωπος υιός, να ξαναβρεί πνευματικά την ιδιότητα του τέκνου απέναντι στο Θεό-Πατέρα και να επιστρέψει στην αρχική του οικογένεια που είναι η Εκκλησία.

Οι πολλοί σήμερα εξακολουθούν να πιστεύουν εις Ένα Θεό. Παρά τον καταιγισμό αλλότριων προτύπων που μας περιβάλλουν, είναι δύσκολο να ξεριζωθεί από την καρδιά του ανθρώπου η πίστη. Η μεταφυσική αγωνία, οι αναμνήσεις από την παιδική ηλικία και την λαϊκή θρησκευτικότητα, οι μεγάλες εορτές, που σε πείσμα των καιρών, αποτελούν ορόσημα για τον ανθρώπινο χρόνο, ο πόνος και η αρρώστια, σημαντικές στιγμές στην ανθρώπινη ζωή όπως είναι η βάπτιση και ο γάμος, αλλά και ο θάνατος κάνουν τον κόσμο μας, όσο κι αν μέσα του δεν αναζητεί συνειδητά τον Θεό, εντούτοις να μην Τον απορρίπτει. Πάνω σ’ αυτή την μη αρνητική στάση χτίζει η Εκκλησία τις γέφυρές της με τον σύγχρονο άνθρωπο, μέσα από την προαίρεση εργάζεται ο Θεός την σωτηρία του κόσμου.

Μπροστά στη Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα

Με τη χάρη του Θεού συμπληρώσαμε ήδη την ψυχωφελή αγία Τεσσαρακοστή. Το Σάββατο του Λαζάρου σημειώνει το τέλος της δεύτερης περιόδου του Τριωδίου και, αφού μεσολαβήσει ένα χαρούμενο μεσοδιάστημα μιας ημέρας, η Κυριακή των Βαΐων, εισερχόμαστε στις πιο ιερές ημέρες του εκκλησιαστικού έτους, την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα.

Η Ανάσταση του Λαζάρου είναι ένα ελπιδοφόρο προανάκρουσμα των όσων θα συμβούν μια εβδομάδα αργότερα.

Ας… τραγουδήσουμε λοιπόν. Άνοιξε το Τριώδιο!…

«Εν χορδαίς...». Τοιχογραφία Ι.Μ. Βαρλαάμ. Μετέωρα 16ος αι.

Αλλά τι είναι το Τριώδιο;

Σήμερα λοιπόν, καθώς λέμε, αρχίζει ή ανοίγει το Τριώδιο. Αλλά τι είναι το Τριώδιο και τι εννοούμε, όταν λέμε ότι αρχίζει το Τριώδιο, και τι είναι η εκκλησιαστική περίοδος του Τριωδίου; Γι’ αυτά τα πράγματα λοιπόν θα μιλήσουμε τώρα. Πρώτα – πρώτα το Τριώδιο είναι ένα από τα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας. Στο βιβλίο αυτό περιέχονται σχεδόν κάθε ημέρα ύμνοι, που λέγονται Τριώδια, ύμνοι δηλαδή με τρεις ωδές. Οι ύμνοι αυτοί γενικά λέγονται Κανόνες. Οι Κανόνες, στην άρτια μορφή τους και αντίθετα προς τα Τριώδια, αποτελούνται από εννέα ωδές.

Ο Γέροντας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός, ομιλεί και γράφει για την μετάνοια και την εξομολόγηση (1)

VatopaidiFriend: Σήμερα Κυριακή 24 Ιανουαρίου, έχει αρχίσει το Τριώδιο, είναι η Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου για αυτό και αναρτήσαμε την ομιλία αυτή του Γέροντα Ιωσήφ η οποία και σήμερα είναι και παραμένει επίκαιρη.

Μετάνοια, η μόνη σωτηρία από την πανανθρώπινη δυστυχία. Μετάνοια, η μόνη ελπίδα για τον απελπισμένον άνθρωπο τον οποίον η πτώση αχρείωσε και διέστρεψε τις λογικές του δυνάμεις και τη θεοειδή μορφή του. Μετάνοια, η παμμεγίστη δωρεά και χάρις της θείας αγαθότητας και φιλανθρωπίας. Μετάνοια, η πανάγαθος του Θεού οικονομία για τη θεραπεία και ισορροπία της διασαλευθείσης ανθρώπινης προσωπικότητας, το κυριότερο μέσον επαναφοράς των ψυχοσωματικών δυνάμεων του ανθρώπου στη φυσική τους λειτουργία, ο τρόπος για την επανεύρεση του πρώτου κάλλους της «κατ΄ εικόνα και καθ΄ ομοίωσιν» του Θεού δημιουργίας.

Εάν δεν μας εδίδετο η μεγάλη αυτή δωρεά της μετανοίας, ελάχιστοι θα μπορούσαν να ωφεληθούν από την σωτήριον ανακαίνιση που έφερεν η ενσάρκωση του Θεού Λόγου. Η διάνοια μας που «έγκειται έπι τα πονηρά εκ νεότητος ημών» (Γεν. η΄ 21), η διαστροφή που προκαλούν οι παρά φύσιν νόμοι της αμαρτίας, αλλά και η δαιμονική κακουργία δημιουργούν το γενικό κακό και παρασύρουν τον ταλαίπωρον άνθρωπο εις το να πράττει «ουχ ο θέλει, αλλ΄ ο μισεί» (Ρωμ. ζ’ 15).

Επιστολή Γέροντα Δανιήλ Κατουνακιώτη προς Σ. Βεργώνη περί της ερμηνείας της Αποκαλύψεως

Πορτραίτο του μακαρίου Γέροντος Δανιήλ Κατουνακιώτου (1846-1929)

VatopaidiFriend: Ο μακαριστός Γέροντας Δανιήλ Κατουνακιώτης έστειλε μία επιστολή προς τον Σ. Βεργώνην, στις 5 Σπτεμβρίου 1925, ο οποίος είχε ετοιμάσει μία πραγματεία στην οποία ασχολείτο με τον αριθμό 666 και τον Αντίχριστο, Μετά από 84 ολόκληρα χρόνια η επιστολή συνεχίζει να είναι επίκαιρη και εποικοδομιτική όπως μπορείτε να διαβάσετε στην συνέχεια.

Με πολλή χαρά πήρα μόλις αυτές τις μέρες από τον πατέρα Ιλαρίωνα, το πνευματικό τέκνο του αειμνήστου Σάββα ιερομόναχου, την επιστολή σας της 25ης Μαΐου.

Τη διάβασα με πολλή προσοχή και επαίνεσα, όπως και έπρεπε, τον ένθεο ζήλο σου και το ότι σαν καλός Χριστιανός ενδιαφέρθηκες να ερευνήσεις την Αγία Γραφή και να γράψεις μελέτη, όπου ασχολείσαι με τον αριθμό 666, πού υπονοεί τον Αντίχριστο.