Ο Δάσκαλος του Γένους, Αναστάσιος ο Γόρδιος (+1729)

Ο Αναστάσιος Γόρδιος είναι ένας από τους μεγαλύτερους Δασκάλους του Γένους. Διέπρεψε κατά τη λεγόμενη Προδρομική περίοδο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Θεωρούνταν ένας από τους αρτιότερα μορφωμένους Δασκάλους του Γένους και απέκτησε μεγάλη φήμη στην εποχή του ως λόγιος, δάσκαλος, γιατρός και κοινωνικός εργάτης. Γεννήθηκε το 1654 στα Βραγκιανά των Αγράφων, όπου στα χρόνια της Τουρκοκρατίας λειτούργησε για δύο αιώνες το περίφημο «Ελληνομουσείον των Αγράφων», Ανώτερη Σχολή των Ελληνικών Γραμμάτων.

Τη Σχολή αυτή την ίδρυσε το 1662 ένας άλλος λόγιος και Δάσκαλος του Γένους, ο Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός, πού υπήρξε και δάσκαλος του Γόρδιου.

Όσιος Ευγένιος ο Αιτωλός (1597-1682)

Ο άγιος Ευγένιος με τον μαθητή του Αναστάσιο

Γεννήθηκε στο χωριό Μεγάλο Δένδρο Τριχωνίδος το 1597. Νέος προσήλθε στο μοναστήρι της Παναγίας Βλοχού στο Αγρίνιο. Κατόπιν κατέφυγε στη μονή Τροβάτου Αγράφων, όπου συνδέθηκε μ’ ενάρετους Γέροντες και αύξησε τις γραμματικές του γνώσεις. Σε ηλικία δεκαεπτά ετών εκάρη μοναχός και μετά δύο έτη χειροτονήθηκε διάκονος στη μονή Τατάρνης.

Με τον Γέροντά του Αρσένιο επισκέπτεται το Άγιον Όρος. Ο Ευγένιος συνδέεται με τον σχολάξοντα επίσκοπο Χαραλάμπη, «εις άκρον αρετής εληλακότα», στη μονή Ξηροποτάμου. Ο Γέροντάς του αναχωρεί για τα Ιεροσόλυμα και, όταν μαθαίνει ο Ευγένιος, μετά από πολύ καιρό, τον θάνατό του, επιστρέφει στη μονή Τροβάτου. Το Άγιον Όρος έμεινε νοσταλγικά στη μνήμη του. Κατόπιν επισκέπτεται την Αλεξάνδρεια, όπου τον χειροτονεί ιερέα ο πατριάρχης Κύριλλος ο Λούκαρις, το Σινά και τα Ιεροσόλυμα.