Μέγα Σάββατο: Ο Νικητής του θανάτου – Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου

Σήμερα λοιπόν ο Κύριός μας περιοδεύει στον Άδη. Σήμερα συνέτριψε τις χάλκινες πύλες και τους σιδερένιους μοχλούς του. Πρόσεξε την ακριβολογία. Δεν είπε, άνοιξε τις πύλες, αλλά «συνέτριψε τις χάλκινες πύλες», για να αχρηστεύσει το δεσμωτήριο. Δεν αφαίρεσε τους μοχλούς, αλλά τους συνέτριψε, για να αχρηστεύσει τη φυλακή. Όπου βέβαια δεν υπάρχει ούτε μοχλός ούτε θύρα, και αν κάποιος εισέλθει, δεν εμποδίζεται να εξέλθει. Όταν λοιπόν συντρίψει ο Χριστός, ποιος θα μπορέσει να διορθώσει;

Η δημιουργία του κόσμου (κινούμενα σχέδια για παιδιά)

«Όχι ρατσισμός» (Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός)

Και όλοι οι άνθρωποι, όλος ο κόσμος από ένα πατέρα και από μίαν

μητέρα είναι και κατά τούτο είμεσθεν όλοι αδελφοί, μόνον η πίστις μας

χωρίζει.

Εκ των λόγων του μακαρίου Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού: «Το Μυστήριο του Θείου Πάθους» (1ο μέρος)

Στην ομιλία μας αυτή θα αναφερθούμε σε κάτι που είναι πάντοτε πολύ επίκαιρο: τη σημασία των παθών του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Για να γίνει όμως περισσότερον αισθητή από όλους μας η απροσμέτρητη αξία του θείου Πάθους, καλόν είναι να περιγράψουμε πρώτα με συντομία την έκταση της συμφοράς που μας κατέχει σ΄ αυτήν εδώ την εξορία και να βοηθήσουμε, με τη σύγκριση αυτή, στον αφυπνισμό από την υπνηλία που μας διακατέχει· γιατί μόνο νυστάζοντες και κοιμώμενοι μπορού τόσο προκλητικά να αδιαφορούν.

Τί είναι, αλήθεια, ο άνθρωπος αν θελήσουμε να τον περιγράψουμε μέσα σ΄ αυτό τον πολύβουο μύλο του θανάτου, όπου περιστρέφεται χωρίς να μπορεί ποτέ να λυτρωθεί; Τίποτε άλλο παρά μια συμφορά, μια τραγικότητα, μια παράσταση μακάβριας σκηνής. Το πανανθρώπινο σύνολο, φυλακισμένο μέσα στο λαβύρινθο του χρόνου και του χώρου παλαίει ακατάπαυστα για να βρει τη λύτρωσή του από τα δεσμά αυτά. Ατενίζει το χρόνο σα μια μέλλουσα λυτρωτική προσδοκία, αλλά απεναντίας καταντά σ΄ ένα μαρτυρικό αδιέξοδο. Παράταση χρόνου χωρίς σκοπό, έκταση χώρου χωρίς στόχο· παλαίουν συνεχώς το άσκοπο και το παράλογο με θύμα τους τον άνθρωπο, που τον κερδίζει τελικά το τραγικό! Σφικτά δεμένος τώρα ο άνθρωπος μέσα στη σκληρή του αιχμαλωσία παλαίει απελπισμένα να αάπορρίψη τα δεσμά του· προσπαθεί να παρηγορηθεί στις εκάστοτε νέες του επινοήσεις όπου φαντάζεται την ελευθερία του, αλλά μάλλον βρίσκεται όλο και περισσότερο φυλακισμένος, καταλήγοντας από κύκλο σε κύκλο, βαθύτερα, μέχρις ότου καταντήσει στο κέντρο της οριστικής του καταδίκης.

«Φυσιολόγος»

του Αγίου Επιφανίου Αρχιεπισκόπου Κύπρου

Το έργο «Φυσιολόγος» είναι μια διδασκαλία για τη φύση και το έργο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, καθώς και για τα καθήκοντα των χριστιανών. Ο ιερός Πατέρας βλέπει να συμβολίζονται όλα αυτά στις μορφές και στις συνήθειες διαφόρων ζώων. Δίνουμε παρακάτω μερικά αποσπάσματα σε μετάφραση.

Το Λιοντάρι

Όταν περπατάει στο δάσος κι οσφραίνεται από μακριά κυνηγό, σκεπάζει με την ουρά του τ’ αχνάρια του,…

Τί είναι οι δερμάτινοι χιτώνες;

Οι δερμάτινοι χιτώνες μωσαϊκό 12ος αι. Capella Pallatina, Σικελία

Οι Πατέρες χρησιμοποίησαν τον όρο της Γραφής «δερμάτινοι χιτώνες», για να περιγράψουν και να ερμηνεύσουν την μετά την πτώση κατάσταση του άνθρωπου. Με τον όρο δηλαδή «δερμάτινοι χιτώνες» αποδίδεται η κατάσταση της νεκρότητας και της φθοράς, την οποία περιβλήθηκε ως δεύτερη φύση του, μετά την πτώση του, ο άνθρωπος.

Ο Παναγιώτης Νέλλας στο βιβλίο του «Ζώον Θεούμενον», μας αναλύει διεξοδικά το θέμα αυτό των δερματίνων χιτώνων και λέει τα εξής:

Η Σύλληψις της Αγίας Άννας – 9 Δεκεμβρίου

Σύμφωνα με το προαιώνιο σχέδιο του Θεού, ο οποίος επιθυμούσε να ετοιμάσει ένα πάναγνο κατοικητήριο για να κατασκηνώσει μαζί με τους ανθρώπους, δεν επετράπη στον Ιωακείμ και την Άννα να αποκτήσουν απογόνους. Και οι δύο είχαν φθάσει σε προχωρημένη ηλικία και είχαν μείνει στείροι – συμβολίζοντας την ανθρώπινη φύση, στρεβλωμένη και αποξηραμένη από το βάρος της αμαρτίας και του θανάτου -, δεν έπαυσαν ωστόσο να παρακαλούν τον Θεό να τους λυτρώσει από το όνειδος της ατεκνίας. Όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, ο Θεός έστειλε τον Αρχάγγελο Γαβριήλ στον Ιωακείμ που είχε αποσυρθεί σε ένα βουνό και στην Άννα που θρηνούσε την δυστυχία της στον κήπο τους, για να τους αναγγείλει ότι επρόκειτο σύντομα να εκπληρωθούν στο πρόσωπό τους οι πάλαι προφητείες και ότι θα γεννούσαν τέκνο που προοριζόταν να καταστεί η αυθεντική Κιβωτός της καινής Διαθήκης, η θεία Κλίμαξ, η άφλεκτος Βάτος, το αλατόμητον Όρος, ο ζωντανός Ναός όπου θα κατοικούσε ο Λόγος του Θεού <1>. Την ημέρα αυτή, με την σύλληψη της Αγίας Άννης, τερματίζεται η στειρότητα της ανθρώπινης φύσης, που χωρίσθηκε από τον Θεό δια του θανάτου· και με την υπέρ φύσιν τεκνοποίηση αυτής που είχε μείνει στείρα έως την ηλικία κατά την οποία δεν μπορούν πλέον φυσιολογικά να τεκνοποιήσουν οι γυναίκες,

Η Θαυμτουργή αγάπη της Μάνας

Το άρθρο αυτό αφιερώνεται σε όλες τις μητέρες του κόσμου. Ειδικότερα σ’ αυτές που αγωνίζονται μέσα από αντίξοες συνθήκες να δώσουν στα παιδιά τους όσο το δυνατόν περισσότερα εφόδια.

Όταν η Εύα έφευγε από τον παράδεισο μετά το προπατορικό αμάρτημα, δεν φανταζόταν ότι μπορούσε κάποια απόγονός της να δεχθεί όχι απλά τη συγχώρεση του Θεού, αλλά την ευλογία Του. Μια ευλογία πολύ μεγαλύτερης αξίας από εκείνη που της είχε δώσει όταν την δημιούργησε από την πλευρά του Αδάμ.

«Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε» τους είχε πει. Και από τότε ο άνθρωπος γεννούσε άνθρωπο. Αυτό γινότανε μέχρι την ημέρα εκείνη που ο Θεός αποφάσισε να στείλει τον μονογενή Του στη γη.

Πολλούς τρόπους είχε για να κατέβει στη γη ο Χριστός. Μπορούσε να παρουσιασθεί με ανθρώπινη μορφή, σαν ταξιδιώτης από ξένη χώρα. Με θεϊκή παρουσία, επιβάλλοντας μέσα από τον φόβο, το θέλημά Του. Προτίμησε όμως να παρουσιασθεί όπως γεννιέται η χαρά, η ελπίδα. Μέσα από τον ίδιο, τον αμαρτωλό άνθρωπο, τον εκπεσόντα.

Το άγχος υπό το πρίσμα της Χριστιανικής ανθρωπολογίας

Η εξορία του Αδάμ και της Εύας από τον Παράδεισο. Πίνακας του Γάλλου ζωγράφου Alexandre Cabanel (1863)

Ιωάννη Κορναράκη, Ομότιμου Καθηγητή Πανεπ. Αθηνών

Το άγχος είναι αναμφιβόλως ένα πληθωρικό ψυχολογικό χαρακτηριστικό της συμπεριφοράς του ανθρώπου της εποχής μας. Οι χαρακτηρισμοί· αγχώδης αντίδραση, αγχογόνος κατάσταση ανθρώπινης ζωής, αγχωτικός τύπος και άλλοι παρόμοιοι και σχετικοί με την έννοια του άγχους χαρακτηρισμοί, ακούγονται συχνά στην καθημερινή μας ζωή.

Στο επίπεδο της επιστημονικής ψυχολογικής έρευνας το άγχος εντοπίσθηκε ως νοσογόνο σύμπτωμα ανθρώπινης συμπεριφοράς, κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνος, στο πλαίσιο της αναπτύξεως των διαφόρων θεωριών της Ψυχολογίας του Βάθους (του ασυνειδήτου)1.

Η ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ (2)

Η θαυματουργική γεωργιανή εικόνα της Παναγίας του Τσιλκάνι, από τον 9ο αιώνα.

+Πρωτοπρεσβύτερου Αλεξάνδρου Σμέμαν

Δ΄.

Η εκκλησιολογία είναι ένα από τα μεγάλα θέματα της εποχής μας. Το πρώτο πράγμα που θα μπορούσαμε να πούμε για την εκκλησιολογία είναι ότι σήμερα παρατηρείται μια «πόλωση». Μια πόλωση που κινείται ανάμεσα στις έννοιες της εξουσίας και της ελευθερίας. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι παλιές πραγματείες «Περί Εκκλησίας» έχουν ξεπεραστεί. Όπως γνωρίζουμε σήμερα, η έμφαση που δινόταν παλαιότερα στη δομή, στους νόμους και το θεσμό ήταν καρπός των Ομολογιακών συγκρούσεων τής Δύσης. Αυτός ο υποβιβασμός τής εκκλησιολογίας στο επίπεδο των θεσμών ή δομών απορρίπτεται σήμερα. Όμως, όπως συμβαίνει συνήθως, το ένα άκρο οδηγεί στο άλλο. Όταν οι άνθρωποι κουραστούν από τις δομές και τα ιδρύματα μεταπηδούν σ’ ένα είδος ψευδαίσθησης ελευθερίας, ξεχνώντας ότι απορρίπτοντας κάποιες δομές προετοιμάζουν άλλες. Η ελευθερία του σήμερα θα είναι οι θεσμοί του αύριο και έτσι θα συμβαίνει πάντοτε. Ίσως είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε ότι, ενόσω ασχολούμαστε με θεσμούς και δομές και όχι με το μυστήριο της Εκκλησίας σε όλο του το βάθος, χάνουμε την ουσία των πραγμάτων.

Η ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ (1)

Η προσκύνηση των Μάγων. Μικρογραφία από τα αρμενικά Ευαγγέλια του Etchmiadzin (περ. 600 μΧ). Η προσκύνηση των Μάγων ήταν η συνηθέστερη απεικόνιση της Παναγίας στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Εδώ ας σημειώσουμε ότι οι Μάγοι όταν προσέπεσαν να προσκυνήσουν τον Χριστό, προσέπεσαν - αναπόφευκτα - και στην Παναγία που Τον κρατούσε. Aυτό δεν είναι τυχαίο.

+Πρωτοπρεσβύτερου Αλεξάνδρου Σμέμαν

Α.

Γνωρίζω πολύ καλά ότι το πρόβλημα της μαριολογίας (δηλ. τη διδασκαλία για την Υπεραγία Θεοτόκο Παρθένο Μαρία) δεν βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο των χριστιανικών μελετών. Δεν αναφέρομαι μόνο σε Ομολογίες που απορρίπτουν την πίστη στην Παρθένο Μαρία αλλά και σε Χριστιανούς που υπήρξαν κάποτε υπέρμετρα πιστοί στην Παναγία. Όταν παρευρέθηκα στη Β’ Βατικάνειο Σύνοδο ως παρατηρητής, κάποιος εκεί μου είπε: «Λοιπόν, σύντομα θα απαλλαγούμε από τη μαριολογία». Ακόμη θυμάμαι την έκπληξη που δοκίμασα τότε. Ειλικρινά, εμείς οι Ορθόδοξοι δεν είμαστε έτοιμοι «να απαλλαγούμε» από τη μαριολογία. Αντίθετα, σκέφτομαι ότι αν κατανοούμε την κρίση που περνούμε σήμερα, αν κατανοούμε το βάθος των σύγχρονων προβλημάτων και ότι η πραγματική κρίση δεν είναι στο επίπεδο της «διευθέτησης» των σχέσεων Εκκλησίας και κόσμου αλλά στον τρόπο με τον οποίο θεωρούμε τον Θεό, τον κόσμο και τον άνθρωπο, τότε επίσης θα καταλάβουμε αυτό που εκφράστηκε για αιώνες με την τιμή στην Παναγία.

Καταλαβαίνω ότι είναι δύσκολο να δεχθούμε τη σχέση μεταξύ των «σύγχρονων προβλημάτων» και της Παναγίας, διότι στη Ρωμαιοκαθολική Δύση η Παναγία αποτελεί αντικείμενο μιας σχεδόν ξεχωριστής λατρείας. Στην Ανατολή, από την άλλη, δεν υπάρχει θεολογική αμφισβήτηση ή λογισμός αμφιβολίας γύρω από αυτό το θέμα. Αν θεωρήσουμε ότι με τον όρο «μαριολογία» εννοούμε μια συγκεκριμένη θεολογική διδασκαλία, μια ξεχωριστή διανοητική προβληματική, τότε πρέπει να πούμε ότι στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν υπάρχει μαριολογία. Η τιμή στο πρόσωπο της Παναγίας διαπερνά ολόκληρη τη ζωή της Εκκλησίας- έχει τις διαστάσεις του δόγματος και της ευσέβειας που έχει τόσο η χριστολογία όσο και η εκκλησιολογία. Αυτή τη «διάσταση» θέλουμε να τονίσουμε σήμερα σε συνάφεια με κάποια προβλήματα που μπορεί να φαίνονται άσχετα. Με άλλα λόγια, κάποιος θα μπορούσε να ρωτήσει: Η μαριολογία είναι μια μορφή ευσέβειας που είχε σχέση με το παρελθόν και δεν έχει καμιά άξια σήμερα; Η απάντηση μου, εκ των προτέρων, είναι όχι. Με τη μαριολογία εκφράζεται κάτι θεμελιώδες για την ίδια τη Χριστιανική πίστη, για τη Χριστιανική εμπειρία του κόσμου και της ανθρώπινης ζωής. Σε αυτό το χώρο θα κινηθώ και θα μοιραστώ μαζί σας μερικές σκέψεις.

Χαιρετισμοί εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον (Αγίου Νεοφύτου του Εγκλείστου)

Παναγία, η Αγία Νάπα.

Χαίρε Θρόνε βαστάζων τον βασιλέα της δόξης, ον άνω τα Χερουβείμ ατενίσαι ου δύνανται.

Χαίρε υψηλοτέρα των ουρανίων ταγμάτων, ως χωρήσασα τον τούτοις αχώρητον και βαστάσασα τον τούτοις αθεώρητον.

Χαίρε θεοκατόρθωτε πρώτε ουρανέ, εν ω κατοικεί το ανέσπερον φως.

Χαίρε στερέωμα, εξ ου ο της δικαιοσύνης ήλιος ανέτειλεν.

Χαίρε άδυτε ήλιε, δι΄ ου κατηυγάσθη της οικουμένης το πέρατα.

Χαίρε σελήνη παμφώτιστε, δι’ ής το της απιστίας απελήλαται σκότος, και το της πίστεως φως αντεισήχθη.

Χαίρε το των ποικίλων αστέρων πολυπλάσιον φέγγος.

Ο Άγιος Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας (31 Ιουλίου). Απόσπασμα από Ομιλία του Αγίου Επιφανίου.

Ο Άγιος Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας. Χαρακτικό του 1630.

Θ. Όταν βράδιασε, λέει, ήλθε ένας πλούσιος άνθρωπος που το όνομά του ήταν Ιωσήφ. Αυτός τόλμησε και παρουσιάστηκε μπροστά στον Πιλάτο, και του ζήτησε το σώμα του Ιησού. Παρουσιάστηκε ένας θνητός μπροστά σε έναν θνητό ζητώντας να λάβει τον Θεό. Ζήτα τον Θεό των θνητών. Ο πηλός μπροστά στον πηλό, ζητά να λάβει τον πλάστη των όλων. Το χορτάρι, ζήτα από το χορτάρι την ουράνια φωτιά. Η τιποτένια σταγόνα, παίρνει από την τιποτένια σταγόνα τον απύθμενο ωκεανό. Ποιος είδε, ποιος ποτέ άκουσε αυτό το απίστευτο; Ένας άνθρωπος να χαρίζει σε άλλον άνθρωπο τον δημιουργό των ανθρώπων. Ένας άνομος άρχοντας σ’ έναν άνθρωπο του νόμου υπόσχεται να χαρίσει τον νομοθέτη. Ένας άκριτος κριτής τον Κριτή των κριτών επιτρέπει να τον θάψουν ως κατάδικο.

Ας απομακρύνουμε τη λάσπη

Ο Αδάμ και η Εύα εκδιώκονται από τον Παράδεισο (Βιτρώ).

( Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου)

Ας αναγνωρίσουμε ότι το να μη αμαρτήσει κανείς καθόλου, είναι πράγματι πάνω από τις ανθρώπινες δυνάμεις και γνώρισμα μόνο του Θεού…Το να μένει όμως κάποιος αθεράπευτος είναι γνώρισμα μόνο της πονηρής και αντίθετης προς το Θεό φύσεως και των ενεργειών που προέρχονται απ’ αυτή. Το να επιστρέφουν εκείνοι που έχουν αμαρτήσει είναι γνώρισμα ανθρώπων, αλλά ανθρώπων αγαθών, που ανήκουν στη μερίδα εκείνων που σώζονται. Διότι και αν ακόμη η σάρκα προσελκύει κάτι από την κακία, και αν ακόμη το χωματένιο σώμα παρασύρει το νου προς τα κάτω, ενώ προχωρεί προς τα επάνω, ή τουλάχιστον έχει δημιουργηθεί για να πορεύεται προς τα επάνω, όμως η θεία εικόνα ας απομακρύνει τη λάσπη και ας αναγκάσει τη σάρκα που είναι υποταγμένη στον ίδιο ζυγό να στραφεί προς τα επάνω, βοηθώντας την με τα φτερά του λόγου.

( Λόγος ΙΣΤ΄, Εις τον πατέρα σιωπώντα διά την πληγήν της χαλάζης).

ΤΑ ΠΑΘΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΑ ΑΠΟΚΡΥΦΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (2)

Συνέχεια από 1

Η Ανάσταση του Χριστού. Πίνακας του γερμανού θρησκευτικού ζωγράφου Matthias Grünewald (1470-1528)

Ι. Δ. Καραβιδόπουλος, Ομοτιμ. Καθηγητής Ερμηνείας της Κ. Δ. Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

  Διαβάζοντας κανείς τα απόκρυφα ευαγγέλια σε σύγκριση με τα τέσσερα ευαγγέλια που περιλαμβάνονται στον κανόνα των 27 βιβλίων της Καινής Διαθήκης διαπιστώνει τα εξής:

 1. Στα απόκρυφα ευαγγέλια δίδονται απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με κάποια δευτερεύοντα σημεία ή πρόσωπα των διηγήσεων των παθών και της ανάστασης, προερχόμενα είτε από παραδόσεις είτε από τη φαντασία των συγγραφέων τους. Πάντως, είτε οι παρεχόμενες πληροφορίες για τα δευτερεύοντα πρόσωπα, όπως π.χ. τα ονόματα τον δύο ληστών Γίστας και Δισμάς (ή Γέστας και Δημάς) και του Λογγίνου, του εκατόνταρχου της σταύρωσης, ή του Πετρώνιου, που φρουρούσε τον τάφο του Ιησού, είναι ιστορικά είτε όχι, αυτά επεκράτησαν στην παράδοση και απεικονίζονται στην εικονογραφία, ο Λογγίνος μάλιστα και στην Αγιολογία.

2. Στόχος των συγγραφέων των Αποκρύφων είναι να εντυπωσιάσουν τον αναγνώστη με συγκλονιστικές πληροφορίες δίδοντας υπερμεγέθεις αριθμούς ή διαστάσεις, με διάθεση απολογητική.

 Τέλος, 3. Η μελέτη που γίνεται σήμερα των αποκρύφων κειμένων, είτε στον τόπο μας είτε διεθνώς, διαλύει τις ανεύθυνες απόψεις που κυκλοφορούν σε ορισμένους ότι τα κείμενα αυτά περιέχουν συγκλονιστικά στοιχεία που δήθεν κλονίζουν την πίστη της Εκκλησίας, η οποία – όπως άλλωστε και η θεολογία – τα κρατάει μακριά από τη δημοσιότητα!.. Είναι καιρός αυτές οι διάχυτες ανεύθυνες απόψεις να δώσουν τη θέση τους σε μια νηφαλιότερη και επιστημονικότερη προσέγγιση των κειμένων αυτών, ώστε να αναδειχθεί έτσι και η διαφορά επιπέδου τους από τα ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης.