Η φυσιολογία της ηθικής ζωής του ανθρώπου κατά τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη

του Γεωργίου Μαντζαρίδη, Ομότιμου Καθηγητή Παν. Θεσσαλονίκης.

Ο άνθρωπος, όπως τονίζει εξαρχής στο «Συμβουλευτικόν Εγχειρίδιόν» του ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, δεν περιορίζεται μέσα στον ορατό κόσμο ούτε αποτελεί μικρόκοσμο -όπως έλεγαν ο φυσικός Δημόκριτος και άλλοι φιλόσοφοι. Αντίθετα είναι ένας μέγας κόσμος ή μεγάκοσμος, γιατί διαθέτει δυνάμεις και ιδιότητες που δεν υπάρχουν στον αισθητό κόσμο. Ως δημιούργημα «κατ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» Θεού ήταν εξαρχής προικισμένος με όλα τα θεία χαρίσματα και κλήθηκε να λάβει την ενυπόστατη χάρη της θεώσεως και να καταστεί κατά χάρη θεός.(…)

Βλέπεις τί σου εύχομαι;

Ανάγκη ανακαινίσεως και καθάρσεως.

Σου ευχήθηκα, γενικά, «ευτυχισμένο το νέο έτος». Ύστερα σκέφτηκα να σου δώσω και μια ειδική ευχή γι’ αυτό: Να γίνεις καινούρια! Καινούρια πώς; Να, όπως ένα καινούριο φόρεμα: Αψεγάδιαστο, λαμπερό, χωρίς τον παραμικρό λεκέ, χωρίς το παραμικρό τσαλάκωμα. Έτσι εύχομαι να γίνει η ψυχή σου. Την πρωτοχρονιά να είσαι σωματικά σαν το φόρεμα που ανέφερα, ολοκαίνουρια, «του κουτιού». Ψυχικά, όμως, πώς να είσαι;… Η ψυχή μας, από τη στιγμή που έρχεται στον κόσμο, έχει επάνω της κάτι το παλαιό. Αν δεν απαλλαγεί απ’ αυτό, δεν θα ανακαινιστεί. Τί είναι; Η ματαιότητα και τα πάθη. Βγάλε τα από τη ψυχή σου, και θα γίνεις καινούρια. Άκου τι γράφει σχετικά ο απόστολος Παύλος στους Εφεσίους: «Να πετάξετε από πάνω σας τον παλιό εαυτό σας, που σας συνδέει με την προηγούμενη ζωή σας και που φθείρεται με τις απατηλές επιθυμίες του. Να ανακαινιστείτε σ’ όλο το βάθος του πνεύματός σας. Να ντυθείτε τον καινούριο άνθρωπο, που ο Θεός, κατά το σχέδιο του, τον έπλασε για να ζει με αρετή και αγιότητα, που προέρχονται από την αλήθεια» (Εφ. 4:22-24).

Έχει κάποιο νόημα ο πόνος στη ζωή του καθενός μας;

 

Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου

Η παρουσία του πόνου στη ζωή μας δεν μπορεί παρά να είναι για όλους ένα γεγονός αδιαμφισβήτητο. Το αρχαίο ερώτημα, δικαιολογημένο και σαφές, είναι πάντοτε και σήμερα το αυτό. Γιατί να πονάμε; Έχει κάποιο νόημα ο πόνος στη ζωή του καθενός μας; Η απάντηση μη νομίζετε πως είναι τόσο εύκολη. Μόνο ο Θεός μπορεί να βοηθήσει σε αυτή την αρκετά χρήσιμη και ωφέλιμη κατανόηση.

Υπάρχει άφθονος, ποικίλος, σωματικός πόνος προερχόμενος συνήθως από πρόσκαιρες ή ανίατες ασθένειες, που ταλαιπωρούν πολύ τον άνθρωπο.

Ο μακαριστός Γέροντας Κλεόπας Ηλίε της Ρουμανίας σχολιάζει τους οκτώ πειρασμούς, μοναχών και λαϊκών

Πατέρες και αδελφοί,
Ο μοναχός και ο αγωνιστής χριστιανός είναι πνευματικοί μαχητές σε κάθε στιγμή της ζωής τους από την γέννηση μέχρι τον θάνατο τους. Είναι όμως ανάγκη να γνωρίζουμε την τέχνη αυτού του αοράτου πολέμου και από ποία μέρη έρχεται εναντίον μας ο νοητός εχθρός.

Ο άγιος Μελέτιος ο Ομολογητής μας λέγει ότι ο πειρασμός έρχεται από έξι σημεία εναντίον μας, ενώ ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει από οκτώ, δηλ. από επάνω και από κάτω, από δεξιά και αριστερά, από εμπρός και πίσω και από μέσα και έξω.

Στην συνέχεια θα ομιλήσουμε εκτενέστερα για τον πολυμερή αυτόν πόλεμο του διαβόλου με την βοήθεια του Πανάγαθου Θεού.

1. Ο από επάνω πειρασμός:

Είναι δύο ειδών: Το πρώτο συμβαίνει όταν αρχίζουμε να κάνουμε μία αδιάκριτη και απερίσκεπτη άσκηση που υπερβαίνει τις δυνάμεις μας, όπως επί παραδείγματι: υπερβολική νηστεία, συνεχή αγρυπνία, πολλές μετάνοιες, και άλλες υπερβολικές ασκήσεις. Αυτή η άσκηση έχει ως αποτέλεσμα να αδυνατίζει το σώμα μας και να αδυνατούμε να εργασθούμε τις αρετές του Χριστού. Συγχρόνως ταράζεται ο νους μας γιατί δεν αναπαύεται σ’ αυτού του είδους τις ασκήσεις. Το δεύτερο είδος πειρασμού συμβαίνει όταν ερευνούμε την Αγία Γραφή χωρίς να διαθέτουμε την ανάλογη πνευματική ηλικία και κατάσταση με αποτέλεσμα, εάν κάποιος δεν ευρεθεί να μας χαλιναγωγήσει, θα φθάσουμε στην τρέλλα, την αίρεση και την βλασφημία του Θεού.
Η Αγία Γραφή είναι η απύθμενη θάλασσα της σοφίας του Θεού και απ’ αυτό το νερό εμείς πρέπει να βγάλουμε όσο είναι δυνατόν και απαραίτητο για να ανακουφισθούμε από την πνευματική μας δίψα. Απ’ αυτό το νερό ο άνθρωπος βγάζει με τον κουβά και απ’ αυτόν στην κανάτα και από εκεί παίρνει με ένα ποτήρι να δροσισθεί και δεν προσπαθεί με μία φορά να βγάλει το νερό της σοφίας του Θεού έξω, διότι δεν έχει τα κατάλληλα εργαλεία και υπάρχει βεβαίως ο φόβος να πνιγεί. Έτσι πνίγηκαν πολλοί ερευνητές των Γραφών λόγω της υπερηφάνειας των και έγιναν αρχηγοί αιρέσεων και οδήγησαν μαζί με τους εαυτούς των χιλιάδες ψυχές στον Άδη.