Τι είναι η Αγιότητα;

Θεοδόσιος Μαρτζούχος (Πρωτοσύγκελλος Ι. Μ. Νικοπόλεως και Πρεβέζης)

Για έναν άνθρωπο που έχει έστω και στοιχειώδη σχέση με την Εκκλησία, είναι συνηθισμένος όρος και επαναλαμβανόμενη λέξη, η λέξη άγιος. Τον ακούει να επαναλαμβάνεται κατά κόρον σε όλες τις λατρευτικές ευκαιρίες. Τα τροπάρια επαναφέρουν σε όλους τους χρόνους τις πτώσεις και τα πρόσωπα το ρήμα αγιάζω και το ουσιαστικό αγιασμός, ενώ στις αναγνώσεις των αποστολικών περικοπών ο χριστιανός ακούει έκπληκτος την προσφώνηση: «αδελφοί άγιοι» να απευθύνεται σ’ αυτόν.

Θάνατος και χαρά π. Βασίλειος Γοντικάκης

Κάθε φορά που ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με τον θάνατο, τα συναισθήματα που κυριαρχούν είναι η θλίψη, η απογοήτευση και ο φόβος.

 

Ο π. Βασίλειος Γοντικάκης στην ιστορική, πλέον, ομιλία του στην Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. το 1986 έδειξε, με αφορμή την πορεία προς Εμμαούς, τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να αντιμετωπίζουμε το θάνατο. Ο τίτλος της ομιλίας: “Θάνατος και Χαρά”.

 Παρακολουθήστε τον!

 

«Σήμερα, λοιπόν, θα μιλήσουμε για τον θάνατο και μου ήρθε στο νου η αγωνία, αν θέλετε και η απογοήτευση των μαθητών μετά τον θάνατο του Χριστού και ο φόβος τους. Για αυτό θα ήθελα να σας υπενθυμίσω την προς Εμμαούς πορεία.

Δευτέρα Παρουσία: η ολοκλήρωση της σωτηρίας

ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΠΟΚΡΕΩ

Το σημερινό Ευαγγέλιο ονομάζεται «Ευαγγέλιο της Μελλούσης Κρίσεως». Δεν αναφέρεται στη ζωή και τη δράση του Χριστού, αλλά στη Δευτέρα Παρουσία Του, που θα έλθει με το δοξασμένο Σώμα Του, που πήρε από τη Θεοτόκο και ποτέ δε χωρίσθηκε απ’ αυτό. Θα έλθει να κρίνει τον κόσμο, «ζώντας και νεκρούς».

Και η δευτέρα Παρουσία, όπως και η πρώτη, που υπήρξε πρόδρομός της, γίνεται για την πολύτιμη εικόνα του Θεού, τον άνθρωπο, που τόσο αγάπησε ο Θεός, ώστε έρχεται να ολοκληρώσει τη σωτηρία του, τη θέωσή του, να του χαρίσει το πλήρωμα της αληθινής ζωής, να τον εισαγάγει στη Βασιλεία Του, την οποία του ετοίμασε «από καταβολής κόσμου». Όπου βρίσκεται η Κεφαλή -ο Χριστός- εκεί θα Βρίσκονται και τα μέλη του Σώματός Του, οι άνθρωποι, που στη ζωή τους συνυπήρχαν με την Κεφαλή.

Αγωνιζόμαστε, λειώνουμε, δίνουμε τον εαυτό μας..!

Ευλογημένος ο φανείς Θεός ημών..

Μητροπολίτου Προικοννήσου Ιωσήφ

Ποιος δεν ξέρει η δίψα τί βάσανο είναι! Την πείνα εύκολα μπορρί ην ξεγελάσει· να την ξεχάσει. Μα η δίψα ούτε φιμώνεται, μήτε ξεγελιέται, μήτε ξεχνιέται! Τα χείλη φρύγονται, η γλώσσα ξεραίνεται, το στόμα ξεροσταλιάζει…Διψώ!» (Ιωάν. 19: 28), ακούστηκε να λέει ο Σωτήρας πάνω στο Σταυρό. Ούτε «πεινώ», ούτε «πονώ», ούτε «πάσχω». «Διψώ»! Και βρέθηκε χέρι, ένα χέρι που τόχει Αυτός πλασμένο, να Τον ποτίσει στη δίψα Του «όξος   μετά χολής μεμιγμένον» (Ματθ. 27: 34) …

Με διψασμένη ψυχή τρέχουμε οι ταλαίπωροι άνθρωποι στα μονοπάτια της ζωής και ζητάμε, ψάχνουμε, πασκίζουμε κάτι να βρούμε. «Ευτυχία» το λένε το ζητούμενο μερικοί. «Χαρά» καμπόσοι. «Ησυχία» κάποιοι. «Γαλήνη» άλλοι. «Ειρήνη» πολλοί. Αγωνιζόμαστε, λειώνουμε, δίνουμε τον εαυτό μας, δε σταματάμε να τρέχουμε με φρυγμένα τα χείλη! Κι όταν νομίσαμε πως το βρήκαμε το ζητούμενο, πως το ψηλαφήσαμε, το πιάσαμε, το κάμαμε δικό μας. αλλοίμονο! βρεθήκαμε γελασμένοι! Πάλι, λοιπόν, απ’ την αρχή τρέξιμο, ξανά κυνηγητό του ποθούμενου, και ξανά με αδειανά χέρια! Αλήθεια, γιατί;

Τώρα δεν μου λείπει πια τίποτε. Είμαι γεμάτος!

VatopaidiFriend: Ένας σύγχρονος νέος διηγείται πώς γνώρισε το Χριστό και πώς οδηγήθηκε στην αληθινή επίγνωση και έγινε φίλος του!

Αλλά να! Τώρα είμαι πια κοντά στο Χριστό!

Ίσως κάποιος θα θέλει να με ρωτήσει: Ε, και τί πια; Και ποιό είναι το αποτέλεσμα;

Απαντώ:

Γέμισε η καρδιά μου και η ζωή μου με τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Γέμισε η ζωή μου αγάπη, χαρά, ειρήνη! Με άλλα λόγια γέμισε η ζωή μου με καταστάσεις και συναισθήματα, που μάταια τα αναζητούσα στα γλέντια, στη διασκέδαση, στο σεξ.

Υπουργός της Οικονομίας!

Η είσοδος της χαράς και της λυτρώσεως

Με αφορμή  τον εορτασμό από την Εκκλησία μας της εισόδου της Υπερευλογημένης Θεοτόκου, της Παναγίας μας, στα Αγία των Αγίων, γράφει ο άγιος Γρηγόριος ο Πα­λαμάς: «Επειδή η Παναγία είχε ένοικη τη θεοειδή χάρη παραπάνω από όλους, έπρεπε να την αξιώσει το ανώτερο από όλους, να την εισαγάγει στα άγια των αγίων και… δεν εισήχθηκε απλώς και μόνο στα άγια των αγίων, αλλά και κατά κάποιον τρόπο παραλήφθηκε από τον Θεό σε συνοίκηση με Αυτόν για όχι ολίγα έτη· ώστε έτσι στον κατάλληλο καιρό ν’ ανοιχθούν οι ουράνιες μονές και να δοθούν για αΐδια κατοικία σε όσους πιστεύουν στην παράδοξη γέννα της… Έτσι λοιπόν και γι’ αυτούς τους λόγους απετέθη δικαίως σήμερα στα άγια άδυτα σαν θησαυρός του Θεού η κόρη που εξελέγη ανάμεσα στους εκλεκτούς από αιώνες, που αναδείχθηκε αγία των αγίων….».

Οι επιλογές μας σ’ αυτή τη ζωή έχουν επιπτώσεις και στην αιώνια ζωή

Κυριακή Ε΄Λουκά

«Έχουσι Μωσέα και τους Προφήτας· ακουσάτωσαν αυτών»

Η διήγηση της παραβολής του πλουσίου και του φτωχού Λαζάρου διαιρείται σε τρία μέρη: α) ο πλούσιος και ο φτωχός σε αυτή τη ζωή, β) ο θάνατος των δύο πρωταγωνιστών, και γ) η αντιστροφή της καταστάσεως τους στη μετά θάνατον ζωή.

Το όνομα

Ένα σημείο στο οποίο αξίζει να σταθούμε με ιδιαιτερότητα είναι αυτό του ονόματος. Η γνωριμία μας με τον πλούσιο δε γίνεται μέσω του ονόματος, αλλά με την περιγραφή ότι «φορούσε πορφύρα και βύσσο», δηλ. πολυτελή ρούχα, και διασκέδαζε καθημερινά.

Ο Προφήτης Ιωήλ (μνήμη 19 Οκτωβρίου)

Σήμερα η Εκκλησία εορτάζει και τιμά την ιερή μνήμη του αγίου προφήτη Ιωήλ. Ο Ιωήλ είναι ο τέταρτος στη σειρά από τους δώδεκα ελάσσονες Προφήτες. Ο προφήτης Ιωήλ έζησε και προφήτεψε στην Ιερουσαλήμ στα 830 έως 750 προ Χριστού, είναι δηλαδή από τους αρχαιότερους Προφήτες. Περισσότερα δεν ξέρουμε για τον προφήτη Ιωήλ παρά μόνο πως ήταν γιός κάποιου Βαθουήλ, καθώς αναφέρεται στην αρχή του βιβλίου του· «Λόγος Κυρίου, ως εγεννήθη προς Ιωήλ τον του Βαθουήλ»» δηλαδή ο λόγος του Θεού, που έγινε στον Ιωήλ το γιό του Βαθουήλ. Το εβραϊκό όνομα Ιωήλ στα Ελληνικά θα πει «αγάπη Κυρίου».

Σε όποιο αφεντικό δουλεύεις, από αυτό θα πληρωθείς! (Γέροντας Παΐσιος Αγιορείτης)

Οι απομακρυσμένοι άνθρωποι από το Θεό πάντα απαρηγόρητοι βρίσκονται και διπλά βασανίζονται.
Όποιος δεν πιστεύει στο Θεό και στη μέλλουσα ζωή, εκτός που μένει απαρηγόρητος, καταδικάζει και τη ψυχή του αιώνια.

Κάθε τι στη ζωή κρίνεται από την απόδοσή του!

Η Απόδοση του Πάσχα

Τί απέδωσε το Πάσχα;

Ξαναγιορτάζοντας το Πάσχα, μετά από σαράντα μέρες, δηλώνουμε ότι το Πάσχα, η Ανάσταση, συνεχίζεται.

Τί μας αποδίδει το Πάσχα; Κάθε τι στη ζωή κρίνεται από την απόδοση του. Εξετάζουμε τί αποδίδει ένα μηχάνημα, ένας εργάτης, μια θεωρία! Τί αποδίδει ένα γεγονός! Το Πάσχα είναι ένα γεγονός. Τί, λοιπόν, κερδίζουμε απ’ αυτό;

«Βάλε φωτιά στις σκέψεις μου και στην καρδιά μου!».

 

Ξεχύνω τα λόγια της καρδιάς μου, που απαλά σκιρτά από χαρά άφθαρτη κι ανέκφραστη. Αδελφοί, αν εισχωρήσετε στα λόγια μου με καθαρό λογισμό, θα ευφρανθείτε σαν σε συμπόσιο πνευματικό! Η πίστη στο Χριστό είναι ζωή. Όποιος τρέφεται με την πίστη, γεύεται ήδη, στη διάρκεια της επίγειας πορείας του, την αιώνια ζωή, που ετοιμάστηκε για τους δικαίους στο τέλος αυτής της πορείας. Ο Κύριος είπε: «Όποιος πιστεύει σ’ εμένα, αυτός έχει την αιώνια ζωή».

Με την πίστη οι άνθρωποι του Θεού υπέμειναν σκληρές δοκιμασίες. Έχοντας οικειωθεί το πλούτο και την ευφροσύνη της αιώνιας ζωής, θεώρησαν σκουπίδια τα θέλγητρα της πρόσκαιρης.

Το τελευταίο πέρασμα

Η έννοια της λέξης «Πάσχα» (Pasha) σημαίνει αυτό το «άλμα». Το Συναξάρι της νύχτας της Ανάστασης, δείχνοντας, πως συνδέεται η Ανάσταση με το όλο σχέδιο της σωτηρίας του κόσμου, δίνει τέσσερις έννοιες στο «πέρασμα» που εκφράζει η εβραϊκή λέξη «Pasha» και οι τέσσερις πραγματοποιούνται από το Θεό: α) Το πέρασμα του κόσμου από το μηδέν στην ύπαρξη με τη Δημιουργία, β) το «πέρασμα» των Ισραηλιτών από τη σκλαβιά της Αιγύπτου στην ελευθερία της γης Χαναάν, γ) την ενσάρκωση του Υιού του Θεού και δ) την ανάσταση.

Δεν φθάνει κανείς στο άπειρο προσθέτοντας αριθμούς!

Στο λόγο του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, που διαβάζουμε τη νύχτα της Αναστάσεως, ακούμε: «Μηδείς θρηνήτω πτωχείαν, εφάνη γαρ η κοινή Βασιλεία. Μηδείς οδυρέσθω πταίσματα, συγγνώμη γαρ εκ του τάφου ανέτειλε. Μηδείς φοβείσθω θάνατον, ηλευθέρωσε γαρ ημάς ο του Σωτήρος θάνατος».

Όπως, λοιπόν, πριν από την Ανάσταση η ζωή όλων είχε ένα ανολοκλήρωτο νόημα, έτσι τώρα η Ανάσταση γεμίζει τους πάντες και τα πάντα με φως και χαρά, γιατί, όταν ένα μόνο μέρος του κόσμου αποκτά το πλήρες νόημά του, αυτό το πλήρες νόημα εκπέμπεται στα πάντα.

Τώρα ο αρραβώνας…

Η ανάσταση. Πηγή της αληθινής ζωής.

Χριστός ανέστη! Η ανάσταση του Χριστού μας μαρτυρεί σαφώς, ότι η επαγγελμένη σωτηρία του κόσμου ολοκληρώθηκε. Η χάρις έλαμψε. Η κατάρα έσβησε. Ο άδης νεκρώθηκε. Ο Χριστός μας εξαγόρασε από κάθε κατάρα, γιατί έγινε ο ίδιος για μας κατάρα και πέθανε επάνω στο Σταυρό, θυσία και προσφορά υπέρ των αμαρτιών μας.

Έτσι σήμερα, όπως άνοιξε ο Ζωοδόχος Τάφος του Σωτηρος, έτσι άνοιξε και ο ως σήμερα κλεισμένος παράδεισος, η Βασιλεία των Ουρανών, που η αμαρτία των προπατόρων και οι δικές μας είχαν καταστήσει απρόσιτη σε μας.

Η χαρά της Αναστάσεως.

Μοναχού Μωϋσέως Αγιορείτου

Το κοσμοϊστορικό, κοσμοχαρμόσυνο, μεγάλο, μοναδικό και ανεπανάληπτο θαύμα της αναστάσεως του Χριστού αποτελεί το κέντρο των εορτών της αγίας μητέρας μας Ορθόδοξης Εκκλησίας. Είναι αναμφισβήτητα η «εορτή των εορτών και πανήγυρις των πανηγύρεων» κατά τον ωραιότατο αναστάσιμο κανόνα του αγίου Ιωάννου του Δαμάσκηνου.

Η χαρά της αναστάσεως είναι γεγονός που πηγάζει από την απαράμιλλη βεβαιότητα ότι ο Αναστηθείς Χριστός, μας μετάγγισε την αναστημένη θεανθρώπινη ζωή του, καταργώντας το θάνατο, «θανάτω θάνατον πατήσας» κατά το εξαίσιο τροπάριο.

Εγώ είμαι η Ανάσταση και η Ζωή.

Αρχ. Ιουστίνου Πόποβιτς

Εάν υπάρχει μία αλήθεια  στην οποία θα μπορούσαν να συνοψισθούν όλες οι ευαγγελικές αλήθειες, η αλήθεια αυτή θα ήταν η ανάσταση του Χριστού. Και ακόμη, εάν υπάρχει μία πραγματικότητα στην οποία θα μπορούσαν  να συνοψισθούν όλες οι καινοδιαθηκικές πραγματικότητες, η πραγματικότητα αυτή θα ήταν η ανάσταση του Χριστού. Μόνο  στην ανάσταση του Χριστού εξηγούνται  όλα τα θαύματα Του, όλες οι αλήθειές Του, όλα τα λόγια Του, όλα τα γεγονότα της Καινής Διαθήκης.

Η Ανάσταση δεν πραγματοποιείται στους ουρανούς, αλλά στην καρδιά του θανάτου!

Ο θάνατος του Ιησού, ένας εντελώς άλλος θάνατος, είναι η επιβεβαίωση μιας άλλης ζωής, της κατ’ ουσίαν ζωής της ανθρώπινης ύπαρξης. Συνέπεια του τάφου και της φθοράς δεν είναι η τελικότητα του θανάτου, αλλά η απαρχή της μέλλουσας και αιώνιας ζωής. Η ανάσταση συνδέεται άμεσα με τον τάφο και τον άδη. Η ανάσταση του Κυρίου πραγματοποιήθηκε στον Άδη, κατά την τριήμερο ταφή του. Εκεί καταλύθηκε ο θάνατος. Η ανάσταση δεν πραγματοποιείται στους ουρανούς, αλλά στη καρδιά του θανάτου.

Η ελπίδα, η δική μας άγκυρα.

Θα μετατεθούμε στον ουρανό· σίγουρα, όσο εξαρτάται από το Θεό. Το βεβαιώνει το αμετάθετο της βουλής Του. Θα προσαράξουμε κάποτε στο λιμάνι της αιωνίας ζωής. Αρκεί να το θέλουμε και να αγωνιζόμαστε. Είμαστε βέβαιοι 100%.

Εκείνο, που εξασφαλίζει την προσάραξη του καραβιού στο λιμάνι, ώστε να μη σαλεύεται και να μη κλυδωνίζεται και να μη βυθίζεται, είναι η άγκυρα. Όσοι είμαστε πιστοί, έχουμε άγκυρα· πολύ στερεότερη από κάθε άλλη άγκυρα.

Ο ήλιος ανατέλλει για όλους.

Πώς εφαρμόζεται η εντολή της αγάπης;

Ποιά αγάπη πρέπει να έχουμε μεταξύ μας;

Εκείνην που έδειξε και δίδαξε ο Κύριος, όταν είπε «αγαπάτε ο ένας τον άλλο όπως αγάπησα και εγώ εσάς». Εάν δε πρέπει να προσφέρει κανείς τη ψυχήν του, πόσο μάλλον είναι αναγκαίο να δείχνει προθυμία στα μικρότερα πράγματα, χωρίς να ενδιαφέρεται για τα ανθρώπινα καθήκοντα, αλλά να ενεργεί με σκοπό να ευαρεστήσει το Θεό, όπως απαιτεί το συμφέρον στου;

Ο Σωτήρας είναι άχρηστος αν…

Όταν μελετάς το Ευαγγέλιο, μη ζητάς απόλαυση, μη ζητάς έξαρση, μη ζητάς περίλαμπρες σκέψεις. Ζήτα να δεις την αλάθητη αγία Αλήθεια.

Μην αρκείσαι στην άκαρπη μελέτη του Ευαγγελίου. Μελέτα το έμπρακτα. Αγωνίσου να εκπληρώνεις τις εντολές του. Σαν Βιβλίο της ζωής, μελέτα το με τη ζωή σου.

Μη νομίζεις ότι χωρίς λόγο το πιό ιερό βιβλίο, το Τετραευάγγελο, αρχίζει με το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο και τελειώνει με το κατά Ιωάννη. Ο Ματθαίος μας διδάσκει περισσότερο το πώς να εκπληρώνουμε το θείο θέλημα, και οι διδαχές του ταιριάζουν σ’ εκείνους που αρχίζουν να βαδίζουν στο δρόμο του Θεού.

Η θέα του Χριστού

Θέλεις να δεις τον Ιησού Χριστό; «Έλα και δες», λέει ο απόστολός Του.

Ο Κύριος υποσχέθηκε στους μαθητές Του ότι θα είναι μαζί τους παντοτινά «ως τη συντέλεια του κόσμου». Και, πραγματικά, είναι μαζί τους μέσα στο άγιο Ευαγγέλιο και στα Μυστήρια της Εκκλησίας. Τον Χριστό δεν Τον βλέπουν όσοι δεν πιστεύουν στο Ευαγγέλιο. Αυτοί δεν Τον βλέπουν, γιατί είναι τυφλωμένοι από την απιστία.

Θέλεις ν’ ακούσεις τον Χριστό; Σου μιλάει με το Ευαγγέλιο. Μην περιφρονείς τη σωτήρια φωνή Του. Φύγε μακριά από την αμαρτωλή ζωή και άκου με προσοχή τη διδασκαλία Του, που είναι η αιώνια ζωή.

Προσωπική αναγέννηση (1)

Κάθε καινούρια μέρα, με την ανατολή του ήλιου πάνω σε δικαίους και αδίκους, με κάνει να σκέπτομαι πολύ επίμονα το θέμα της προσωπικής αναγεννήσεως του χριστιανού, που η σπουδαιότητα του στηρίζεται ακριβώς πάνω σε τούτο το σημείο: πως η καλή ή κακή αντιμετώπιση του μπορεί να μας χαρίσει την αιώνια ζωή ή την αιώνια κόλαση. Και είναι, αλήθεια, πολύ κωμικό και τραγικό μαζί, το γεγονός, πως πάντοτε σχεδόν κάνουμε σαν τα μικρά παιδιά – οι περισσότεροι: τους δίνεις μια χρυσή λίρα ή ένα πεντόλιρο, και το περιφρονούν, εμπρός σ’ ένα μικρό νόμισμα, με το οποίο θ’ αγοράσουν απ’ το γειτονικό περίπτερο ένα μικρής διάρκειας και αμφιβόλου ποιότητος γλύκισμα.

Η αγία Ιουλιανή της Νικομηδείας – 21 Δεκεμβρίου

Η αγία Ιουλιανή. Ρωσική εικόνα του 13ου αιώνα.

Η αγία Ιουλιανή ήταν κόρη ειδωλολατρών. Οι γονείς της, επιφανείς άρχοντες στην Νικομήδεια επί βασιλείας του στυγνού Διοκλητιανού (286-305), την αρραβώνιασαν με κάποιον Ελεύσιο, άνδρα με βαθμό συγκλητικού, ο οποίος την ερωτεύθηκε παράφορα και βιαζόταν να γίνει ο γάμος τους. Την καρδιά όμως της Ιουλιανής είχε κυριεύσει ο έρωτας για τον επουράνιο Νυμφίο· η νεαρή κόρη προσπαθούσε να διαφυλαχθεί άθικτη και ακέραια για τον Χριστό, και προσπαθεί να αντισταθεί όσο μπορούσε στις επιδιώξεις του μνηστήρα της. Δήλωσε κατ’ αρχήν, σαν να επρόκειτο για καπρίτσιο κοσμικής κοπέλας,

Ετοιμάζεσαι για το μεγάλο ταξίδι;

Αγίου Θεοφάνους του Εγκλείστου

Στα σοβαρά ετοιμάζεσθε ν’ αναχωρήσετε; Δεν το πιστεύω, θα υποφέρετε, νομίζω, λίγο και μετά θα σηκωθείτε υγιής.

Θα έλθει φυσικά και για μας η ώρα του θανάτου. Ο θάνατος δεν είναι κάτι που μπορεί κανείς ν’ αποφύγει. Άλλος χθες, άλλος σήμερα, άλλος αύριο, όλοι αναχωρούμε για την αιώνια ζωή. Σημασία δεν έχει το πότε, αλλά το πώς φεύγει κανείς. Ετοιμασθήκατε καθόλου;

Μνησθείη Κύριος ο Θεός…

"Μνήσθητι μου Κύριε όταν έλθης εν τη Βασιλεία Σου"

Αρχιμ. Αθηναγόρα Καραματζάνη

Πολλές φορές στη λατρεία της Εκκλησίας μας ακούμε την ευχετική αυτή εκφώνηση από το λειτουργό ιερέα. Εύχεται σε όλους και στον καθένα να έχουν θέση στη μνήμη του Θεού: «Πάντων υμών μνησθείη Κύριος ο Θεός…». Οπωσδήποτε η ευχή αυτή της Εκκλησίας μας είναι η πιο συγκινητική, άλλα και η πιο τιμητική για όλους μας. Διότι, εάν καταφέρει κανείς να είναι «πάντοτε» στην αδιάλειπτη μνήμη του Θεού, τι άλλο μεγαλύτερο θέλει;

Τι είναι όμως μνήμη; Μνήμη, κατά τη ψυχολογία και τη φιλοσοφία, είναι η ικανότητα να ανασταίνει κανείς το παρελθόν και να διατηρεί μέσα του τη γνώση γιαυτό. Χάρις στη μνήμη και την ανάμνηση ξανάρχονται στο προσκήνιο της συνειδήσεως μας, είτε πρόσωπα, είτε γεγονότα και καταστάσεις και είναι σαν να τα ξαναζούμε. Έτσι, η μνήμη γίνεται μια ζωοποιός δύναμη, που μας βοηθεί να υπερνικούμε το βίωμα της αποσυνθέσεως και του θανάτου.