Όσιος Συμεών ο Μυροβλύτης (+1199)

Ο Στέφανος Α΄ Νεμάνια υπήρξε ισχυρός ηγεμόνας του σέρβικου έθνους, ενοποιός των σερβικών χωρών, δημιουργός ανεξάρτητου κράτους γύρω στα 1170, πρόμαχος και υπέρμαχος της Ορθοδοξίας, εξολοθρευτής των αιρέσεων και Ιδρυτής της δυναστείας των Νεμανιδών, πολλά μέλη της οποίας αξιώθηκαν αγιωνυμίας. Γεννήθηκε το 1114 στη Ζέτα, το σημερινό Μαυροβούνι.

Όταν ισχυροποίησε το κράτος του και στερέωσε την ορθόδοξη πίστη σε αυτό, παρέδωσε τη βασιλεία του και -κατά το παράδειγμα του υιού του Σάββα- έλαβε το μοναχικό σχήμα στη μονή Στουντένιτσα, παίρνοντας το όνομα Συμεών. Η σύζυγος του αποσύρθηκε και εκείνη σε γυναικείο μοναστήρι και από Άννα ονομάσθηκε Αναστασία (1196).

Μετά δύο χρόνια μοναστικής ζωής στη Στουντένιτσα έρχεται στο Άγιον Όρος προς συνάντηση του κατά σάρκα υιού του, στον οποίο και υποτάσσεται γινόμενος κατά πνεύμα υιός του. Έζησαν μαζί στη μονή Βατοπεδίου με συνεχή προσευχή και άσκηση. Έκτισαν παρεκκλήσια και ενίσχυσαν με δωρεές το μοναστήρι. Η αρετή τους έφερε πολλούς συμπατριώτες τους στον Άθωνα. Έτσι αναγκάσθηκαν ν΄ αγοράσουν τα ερείπια του Χιλανδαρίου και να κτίσουν την ωραία μονή, στην οποία ο Συμεών έζησε μόνο οκτώ μήνες, μέχρι τον θάνατό του.

Αναπαύθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1199 με τα μάτια στραμμένα προς την εικόνα της Θεοτόκου και του Σωτήρος, που σώζεται μέχρι σήμερα στο Χιλανδάρι. Τα τελευταία λόγια του ήταν: «Πάσα πνοή αινεσάτω τον Κύριον». Στα ετήσια μνημόσυνα από της κοιμήσεως του ανέβλυζε μύρο από τα λείψανα του. Ο τάφος του βρίσκεται στο Καθολικό του Χιλανδαρίου. Το τίμιο λείψανο του μετακομίσθηκε στη μονή Στουντένιτσας, όπου και αναπαύεται μέχρι σήμερα.

Σώζονται τρεις βιογραφίες του αγίου Συμεών. Την πρώτη έγραψε ο υιός του άγιος Σάββας περί το 1208, τη δεύτερη ο άλλος υιός του Στέφανος Β’ ο Πρωτοστεφής περί το 1216 και την τρίτη ο Χιλανδαρινός μοναχός Δομεντιανός περί το 1242. Ακολουθίες προς τιμήν του έγραψε ο άγιος Σάββας και ο μοναχός Θεοδόσιος. Από τους συγχρόνους λαμπρή βιογραφία έγραψε ο άγιος Νικόλαος Αχρίδος και ο άρχιμ. Ιουστίνος Πόποβιτς.

Η Αγία Θεοφανώ η βασίλισσα – 16 Δεκεμβρίου

Η αγία Θεοφανώ η βασίλισσα. Μηνολόγιον Βασιλείου Β΄, φ. 249.

Σήμερα η Εκκλησία μας τιμά την μνήμη της Αγίας και θαυματουργής Θεοφανούς. Ήταν σύζυγος του βασιλιά Λέοντα του επονομαζόμενου σοφού. Η Θεοφανώ, καταγόταν από επιφανή οικογένεια της Ανατολής, και κατοικούσε στην Κωνσταντινούπολη. Αναδείχθηκε βασίλισσα και παρ’ όλο τα μεγαλεία και τον πλούτο που την πλαισίωνε,

Από τις διδαχές του γέροντα Αρσενίου Μπόκα (1910-1989)

Ο π. Αρσένιος Μπόκα αφότου χειροτονήθηκε ιερεύς και έλαβε και την ευλογία να εξομολογή, συχνά στην εξομολόγησι έλεγε στους ανθρώπους που ήρχοντο τα ανεξομολόγητα αμαρτήματά τους (τα οποία αυτοί τα έκρυβαν ή τα ξεχνούσαν) και μόνο σε μερικούς έδινε την ευλογία να κοινωνήσουν των Αχράντων Μυστηρίων. Είχε το χάρισμα από τον Θεό ο π. Αρσένιος και έβλεπε την εσωτερική κατάστασι των ανθρώπων κι αυτά που είχαν κάνει στην ζωή τους και αυτά που θα τους συμβούν.

Βλέποντας όμως ο Πατήρ ότι πολλοί απ΄ αυτούς, που εξωμολογούντο, δεν άλλαζαν τον τρόπο της ζωής τους, αλλά συνέχιζαν με τις κακές επιθυμίες τους και τα αμαρτήματά τους και γνωρίζοντας ότι θα είναι εγγυητής για την σωτηρία των ψυχών τους στην Μέλλουσα Κρίσι, παρεκάλεσε τον Θεό να του αποκάλυψη για ποιά αιτία οι άνθρωποι δεν αφήνουν τις αμαρτίες τους.

Ο Άγιος Ευστάθιος (20 Σεπτεμβρίου)

Ο Άγιος Ευστάθιος. Έργο του Εμμανουήλ Πανσέληνου στο Πρωτάτο στις Καρυές του Αγίου Όρους

ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ο καλλίνικος του Χριστού Μεγαλομάρτυς ήτο Στρατηλάτης εν Ρώμη κατά τους χρόνους του αυτοκράτορος Τραϊανού του εν Ρώμη βασιλεύσαντος κατά το έτος 98 μ.Χ. Ήτο δε ούτος ονομαστός και περιφανέστατος δια τας επιτυχείς νίκας του εν πολέμοις και δια τα έξοχα και μεγάλα ανδραγαθήματα του. Και πλούτον δε είχεν ουκ ολίγον και εξ ευγενών κατήγετο γονέων, και ανδρειότατος ήτο και πολύ εμβριθής εις τας σκέψεις και πράξεις του. Ωνομάζετο δε Πλακίδας πριν βαπτισθή και γίνη οπαδός του Χριστού. Αλλ’ εκτός των στρατιωτικών προτερημάτων του είχε και πολλάς άλλας αρετάς: ήτο εγκρατής εις τας ορέξεις και επιθυμίας της σαρκός, σώφρων, φιλοδίκαιος, φιλελεήμων και με έναν λόγον ενάρετος. Είχε δύο άρρενα τέκνα, τα οποία καθ’ όλα ωμοίαζον με αυτόν, και εις τα σωματικά και εις τα πνευματικά χαρίσματα και η σύζυγος του δε, ήτις ωνομάζετο Τατιανή, εις όλας τας ενάρετους πράξεις ωμοίαζε προς αυτόν. Εν καιρώ δε ειρήνης, ίνα μη μένη ο στρατός άεργος και συνηθίζη εις την ανανδρίαν και οκνηρίαν, εγύμναζε τους στρατιώτας εις το κυνήγιον διαφόρων ζώων, συναγωνιζόμενος ο ίδιος μετ’ αυτών και διαγωνιζόμενος περί την κυνηγετικήν τέχνην.

Ενώ λοιπόν ημέραν τινά κατεγίνετο εις εν δάσος περί το κυνήγιον, βλέπει μακρόθεν μίαν έλαφον μεγαλόσωμον, η οποία φεύγουσα έστρεφε και τον παρετήρει εις τους οφθαλμούς ο δε Άγιος, ιδών αυτήν, ώρμησεν έφιππος κατ’ αυτής να την φθάση, αλλά δεν ηδυνήθη να την πλησιάση.

Ο Σταυρός, η λαμπρότερη εκδήλωση αγάπης

Τον Σταυρό του Κυρίου προβάλλει κάθε χρόνο η αγία μας Εκκλησία την 14 Σεπτεμβρίου, σε προσκύνηση και λατρεία. Είναι το σύμβολο της υπερτάτης θυσίας του Κυρίου.

Ο απ. Παύλος μπορούσε με πειστικά και ακαταμάχητα επιχειρήματα να παρουσιάσει την πνευματική δύναμη και την ηθική αξία του Ευαγγελίου του Χριστού. Μπορούσε επίσης να καταπλήξει τους ακροατές του με το να παρουσιάσει το ανυπέρβλητο μεγαλείο της θείας δυνάμεως και εξουσίας του Ιησού. Προτιμά όμως την ατιμία και καταισχύνη του Σταυρού. Και στους Ιουδαίους, που ζητούσαν σημείο, και στους Έλληνες, που ήθελαν φιλοσοφικές αποδείξεις, ο απ. Παύλος προβάλλει τον Εσταυρωμένο. «Ημείς δε κηρύσσομεν Χριστόν εσταυρωμένον, Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον, Έλλησι δε μωρίαν, αυτοίς δε τοις κλητοίς Ιουδαίοις τε και Έλλησι, Χριστόν Θεού δύναμιν και Θεού σοφίαν» (Α΄ Κορ. α΄, 23-24). Αυτή είναι και η διδασκαλία της Εκκλησίας. Εσταυρωμένο θέλει να Τον γνωρίζομε, να Τον πιστεύουμε. Έτσι γυμνό, άτιμο, πληγωμένο, νεκρό τον Κύριο της δόξης. Γιατί; Διότι:

Ο προφήτης Σαμουήλ

Ο προφήτης Σαμουήλ. Τοιχογραφία από τον πρόναο του παρεκκλησίου του αγίου Νικολάου στην Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου.

Γεννήθηκε στην Αρμαθαίμ Σιφά στο όρος Εφραίμ, από τη φυλή του Λευΐ. Ήταν γιος του Ελκανά και της Άννας, η οποία ήταν στείρα και δια της προσευχής ο Θεός της χάρισε παιδί, τον Σαμουήλ, που τον αφιέρωσε στο Θεό για να εκφράσει την ευγνωμοσύνη της. Ο Σαμουήλ όταν μεγάλωσε, υπηρέτησε τον Κύριο και έγινε μέγας προφήτης και κριτής του λαού δικαιότατος. Αυτός έχρισε βασιλείς, το Σαούλ και το Δαυίδ, προφήτευσε 40 χρόνια και πέθανε σε βαθιά γεράματα. Ας αναφέρουμε, όμως, μερικούς οικοδομητικούς λόγους του, που ξεφώνησε στο λαό του Ισραήλ, αλλά ισχύουν και για τους λαούς κάθε εποχής. Λέει λοιπόν: «Εάν φοβηθείτε τον Κύριον και δουλεύσητε αύτω και ακούσητε της φωνής αυτού και μη ερίσητε τω στόματι Κυρίου και ήτε και υμείς και ο βασιλεύς ο βασιλεύων εφ’ υμών οπίσω Κυρίου πορευόμενοι εάν δε μη ακούσητε της φωνής Κυρίου… έσται χείρ Κυρίου εφ’ υμάς και επί τον βασιλέα υμών». Δηλαδή, αν φοβάστε και υπολογίζετε τον Κύριο, και Τον λατρεύετε και υπακούετε στα προστάγματα Του, και δεν αντιδράσετε προς αυτά που σας παραγγέλλει ο Κύριος,και ακολουθείτε σταθερά και σεις και ο κυβερνήτης που σας κυβερνά το δρόμο που σας υποδεικνύει ο Κύριος, σας λέγω όλα θα πηγαίνουν καλά. Θα έχετε την ευλογία του Κυρίου. Αν όμως δεν υπακούσετε στα προστάγματα του Κυρίου,τότε θα πέσει επάνω σε σας και τον κυβερνήτη σας, βαρύ το χέρι του Κυρίου και θα τιμωρηθείτε.

Οικονομική σκλαβιά και πνευματική ελευθερία

Γράφει ο π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης

α) Το θέμα της ελευθερίας, η οποία θεωρείται από τα υψηλότερα κοινωνικά αγαθά, είναι πάντοτε επίκαιρο και έχει διάφορες πτυχές.  

΄Ετσι, γίνεται λόγος για εθνική ελευθερία που συνοδεύεται από εθνική ανεξαρτησία, πολιτική ελευθερία, πολιτιστική ελευθερία, οικονομική ελευθερία, θρησκευτική ελευθερία, ελευθερία επιλογής, σκέψης, λόγου, έκφρασης κλπ. Συχνά οι μορφές αυτές της ελευθερίας αυτονομούνται ή και διαστρέφονται. Το γεγονός αυτό έχει αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή των ανθρώπων.

Για τους Αγίους (από τις προσωπικές σημειώσεις του Αγίου Σιλουανού)

Ο Χριστός με τους αγίους (τοιχογραφία του μεγάλου ρουμάνου διορατικού γέροντα Αρσένιου Μπόκα στην εκκλησία Ντραγκανέσκου, 1968)

«Εγώ τους εμέ φιλούντας αγαπώ, τους δε δοξάζοντας με δοξάσω», λέγει ο Κύριος.

Ο Θεός δοξάζεται με τους Αγίους του και οι Άγιοι δοξάζονται από το Θεό.

Η δόξα που δίνει ο Θεός στους Αγίους είναι τόσο μεγάλη, που, αν έβλεπαν οι άνθρωποι τον Άγιο όπως είναι, από την ευλάβεια και τον φόβο θα έπεφταν καταγής, γιατί ο σαρκικός άνθρωπος δεν μπορεί να αντέξει τη δόξα της ουράνιας εμφανίσεως.

Άγιοι Πάντες: Ο δρόμος των Αγίων

Ομολογία της θείας του φύσεως

Στο ιερό Ευαγγέλιο της εορτής των Αγίων Πάντων ο Κύριος μας παρουσιάζει δυο βασικές προϋποθέσεις για να ακολουθήσουμε όλοι μας τον δρόμο των Αγίων.

Η πρώτη προϋπόθεση

Η συνάντησή Του με την Σαμαρείτιδα

Είναι από τις ελάχιστες φορές πού ο Χριστός ζητεί από τον άνθρωπο κάποιο υλικό αγαθό. Όπως σ αυτή την συνάντησή Του με την Σαμαρείτιδα στο πηγάδι του Ιακώβ, κατά το σημερινό Ευαγγέλιο του Ευαγγελιστού Ιωάννη. Της ζητεί να του προσφέρει το νερό· «δός μου να πιώ». Ζητεί τη βοήθειά της με την προσφορά του νερού για να ξεδιψάσει.

Ετούτη η συμπεριφορά του Χριστού έχει μιάν ιδιαίτερη σημασία και εκφράζει ένα σοβαρότατο λόγο. Η ζήτηση του νερού από τον Χριστό, δεν σημαίνει πώς έχει ανάγκη αυτού του υλικού αγαθού, αλλά γίνεται για να δώσει την ευκαιρία στους ανθρώπους να Του προσφέρουν απ αυτά τα υλικά αγαθά πού έχουν ανάγκη στην καθημερινότητά τους.

Κυριακή της Σαμαρείτιδος (Ιωάν. δ΄ 5-42)

Ο Χριστός συνομιλεί με την Σαμαρείτιδα. Από πίνακα του δανού ζωγράφου Carl Bloch (1834-1890).

Ο τόπος της αληθινής λατρείας

Το σημερινό Ευαγγέλιο μας μεταφέρει στη Σαμάρεια της Παλαιστίνης και συγκεκριμένα στο «φρέαρ τοΰ Ιακώβ». Εδώ θα δούμε τον Κύριο να οδοιπορεί, να κουράζεται και να διψά «τήν των πλανεμένων επιστροφήν». Η σωτηρία του ανθρωπου ήταν η πείνα και η δίψα Του. «Βρώμα Του και πόμα Του» (=τροφή και ποτό Του) είναι να εκπληρώσει το θέλημα τοϋ Πατέρα Του, να σώσει τον άνθρωπο. Κάθεται στο πηγάδι, όχι για δική Του άνεση, αλλά για να «ζητήση και σώση» ένα άπολωλός πρόβατο Του, τη γνωστή Σαμαρείτιδα, από το Βάρος της αμαρτίας και να την ποτίσει άπό την πηγή του «ζώντος ύδατος».

Η σχισμένη καί μαυρισμένη Κολόνα

Εμίρης Τούνομ

Το Πάσχα του 1549 μ.Χ. οι Αρμένιοι κατώρθωσαν να δωροδοκήσουν τον Τούρκον Διοικητήν, και να εκδώση απαγορευτικήν διαταγήν προς τον Έλληνα-Ορθόδοξον Πατριάρχην Σωφρόνιον Δ΄, ώστε να μήν έχει πρόσβασιν εντός του Ναού δια τήν τελετήν του Αγίου Φωτός. Οι φρουροί έκλεισαν τήν Αγίαν Πόρτα και ο Πατριάρχης Σωφρόνιος Δ΄ με το ιερατείον και τους πιστούς του παρέμειναν έξω προσευχόμενοι, αναμένοντες τήν έκβασιν των γεγονότων. Πράγματι η απάντησις του Κυρίου μας ήταν άμεσος. Παρα τας απέλπιδας προσπαθείας του Αρμενίου Πατριάρχου, το Άγιον Φως δεν έλαμψε εις το ιερόν Κουβούκλιον ή εις άλλον σημείον εντός του Ναού. Το Άγιον Φως εξήλθε διαπερνόν τήν Κολόναν, η οποία μέχρι σήμερον φαίνεται σχισμένη και μαυρισμένη, και προς μεγάλην κατάπληξιν άναψαν τα κερια, τα οποία   εκρατούσε εις τας χείρας του ο Ορθόδοξος Πατριάρχης. Εις τήν συνέχειαν ο Πατριάρχης έδωσε το Άγιον Φως εις τους Ορθοδόξους, οι οποίοι ευρίσκοντο εις τήν αυλήν, ενώ ο Αρμένιος έφυγε  ντροπιασμένος. Το αξιοθαύμαστον γεγονός εμαρτύρησε ο Εμίρης Τούνομ, ο οποίος εκείνην τήν στιγμήν ήτο φρουρός εις τήν Αγίαν Πόρτα. Αυτό έγινε αιτία να πιστέψη και να γίνη Χριστιανός. Οι Τούρκοι τον σκότωσαν δια να μήν μαθευθεί το γεγονός.

Η σχισμένη (ΟΧΙ ΡΑΓΙΣΜΕΝΗ) και μαυρισμένη Κολόνα

Συμφώνως προς άλλην εκδοχήν, όταν αντελήφθη το θαύμα ανεφώνησε προς τους συγκεντρωμένους: «Αυτή είναι η αληθινή πίστις». Οι Τούρκοι δια τήν αλλαξοπιστίαν του τον έκαψαν ζωντανόν. Τα οστά του σήμερον φυλάσσονται εις το Μοναστήριον της Μεγάλης Παναγιάς. Όταν ο Σουλτάνος επληροφορήθη το θαύμα, εξέδωσε φιρμάνιον και ανεγνώρισε το αποκλειστικόν δικαίωμα δια τήν λήψιν του Αγίου Φωτός εις τον Ελληνορθόδοξον Πατριάρχην.

Μέγα Σάββατο: Ο Νικητής του θανάτου – Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου

Σήμερα λοιπόν ο Κύριός μας περιοδεύει στον Άδη. Σήμερα συνέτριψε τις χάλκινες πύλες και τους σιδερένιους μοχλούς του. Πρόσεξε την ακριβολογία. Δεν είπε, άνοιξε τις πύλες, αλλά «συνέτριψε τις χάλκινες πύλες», για να αχρηστεύσει το δεσμωτήριο. Δεν αφαίρεσε τους μοχλούς, αλλά τους συνέτριψε, για να αχρηστεύσει τη φυλακή. Όπου βέβαια δεν υπάρχει ούτε μοχλός ούτε θύρα, και αν κάποιος εισέλθει, δεν εμποδίζεται να εξέλθει. Όταν λοιπόν συντρίψει ο Χριστός, ποιος θα μπορέσει να διορθώσει;

Μεγάλο Σάββατο – Η κάθοδος του Χριστού μέχρι τα μελαγχολικά βασίλεια του θανάτου.(Μητροπολίτου Προικοννήσου Ιωσήφ)

Η Ακολουθία ήδη μας έδωσε όχι μόνον όλη την Χάρη αλλά και όλη την χαρά, τον καταρτισμό του νοήματος των Αγίων Ημερών. Αξιωθήκαμε να προχωρήσουμε λειτουργικώς μαζί με τον Κύριο από τον κήπο της Γεθσημανή μέχρι τον φρικτό Γολγοθά και μέχρι τον ζωηφόρο και ζωοδόχο Τάφο, τον ξένο Τάφο, στον οποίο φιλοξενήθηκε τριήμερος. Σημειώνω, αυτόν τον ξένο Τάφο, γιατί ο Κύριος ήλθε «εις τα ίδια και οι ίδιοι Αυτόν ουκ εδέχθησαν», ήλθε στους δικούς Του και οι δικοί Του δεν Του ανοίξανε και έμεινε διά βίου ένας ξένος. Ξένος για τον κόσμο, τον οποίο δημιούργησε. Ξένος για τον λαό τον περιούσιο, τον αγαπημένο. Ξένος ως τον θάνατό Του, που δεν βρέθηκε ούτε ένας τάφος να ανήκει στον Ίδιο για να Τον δεχθεί, αλλά φιλοξενήθηκε στον τάφο του δικαίου Ιωσήφ του Αριμαθαίου.

Σήμερα ο Κύριος έχει κατέβει στα ταμεία του Άδου. Λέει ο απόστολος Πέτρος, ότι εκεί κατέβηκε «ίνα και τοις εν φυλακή πνεύμασι κηρύξη». Κατέβηκε μέχρι τα αμειδή,(αγέλαστα-μελαγχολικά) βασίλεια του θανάτου, τα σκοτεινά, όπου δεν υπάρχει χαμόγελο ποτέ, να αναζητήσει «παγγενή τον Α­δάμ», όλη την ανθρωπότητα, από του Αδάμ και της Εύας μέχρι και εκείνων που είχαν πεθάνει ως την ώρα εκείνη.

Στέφανον εξ Αγκαθών…

Ο Άνθρωπος των Θλίψεων. Πίνακας του Ολλανδού ζωγράφου Aelbrecht Bouts (περ. 1450-1549).

Ταπεινός έστι ο Βασιλεύς της Δόξης.

Γέλωτα ενεδύθει χλευαζόμενος , αντί Δόξης..

Εώρακά Σε, επί του Σταυρού το μαρτύριον,

ανθρωπίνου γένους πορεία, μυστήριον.

«Διψώ»

Η Σταύρωση. Μικρογραφία από αγγλικό (ορθόδοξο) Ψαλτήρι του 11ου αιώνα.

Συμπορευθήκαμε, αδελφοί μου, όλες τίς προηγούμενες ημέρες  της Αγίας και Μεγάλης  Εβδομάδος μαζί με τόν Δεσπότη  Χριστό στα Ιεροσόλυμα.

Τον ακολουθήσαμε στο Υπερώο τής Σιών. Τόν είδαμε να νίπτει τους πόδας των μαθητών και διδαχθήκαμε πως οφείλουμε ως μαθητές Του και φίλοι Του «αλλήλων νίπτειν τους πόδας».

Καθήσαμε  στον Μυστικό Δείπνο και γίναμε συνδαιτημόνες τής παραδόσεως τών  Φρικτών Μυστηρίων «εν άρτω και οίνω».

Γίναμε  αυτήκοοι μάρτυρες της αρχιερατικής Του προσευχής στον κήπο της Γεθσημανής, καθώς και της αισχράς προδοσίας από τον μαθητή Του.

Ποια άσματα μέλψω τη ση εξόδω Οικτίρμον

του Πρωτοπρ. Γεωργίου Δ. Μεταλληνού

Ομότιμου Καθηγητού Πανεπιστημίου

Από το περιοδικό «Παρακαταθήκη», τεύχος 4, Ιανουάριος – Φεβρουάριος 1999

Η Μεγάλη Εβδομάδα ανακεφαλαιώνει όλη την ανθρώπινη ιστορία. τη δημιουργία, την πτώση, την εν Χριστώ ανάπλαση και αναδημιουργία. Ο Χριστός, ο σταυρωμένος και αναστάς Κύριος της Εκκλησίας και της ιστορίας, προβάλλεται μέσα από τις ιερές ακολουθίες ως Αυτός, που δίνει λύση στη διαχρονική τραγωδία του ανθρώπου και νοηματοδοτεί την Ιστορία. Υπάρχει δε συνοχή και συνέχεια στα αναγινωσκόμενα, αδόμενα και τελούμενα στη Λατρεία, που αποδυναμώνεται όμως με την αποσπασματικότητα της μετοχής, σ’ αντίθεση με τη μοναστική λειτουργική πράξη. Η καταφυγή των φιλακόλουθων στα μοναστήρια αυτές τις μέρες, και μάλιστα τα αγιορείτικα, αυτό το νόημα έχει: τη δυνατότητα βιώσεως όλου του φάσματος της προσφερόμενης από τη λατρεία ανακεφαλαίωσης της σωτηρίας ανθρώπου και κόσμου…

Η Ταπείνωση

Ο Νιπτήρ (μικρογραφία από τον χειρόγραφο κώδικα των Ευαγγελίων του Ροσσάνο, 6ος αιώνας)

Από τις σημειώσεις του Αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου (+1938)
… Τον πρώτο καιρό μετά τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος σκέφθηκα : Ο Κύριος μου συγχώρεσε τις αμαρτίες μου , το μαρτυρεί μέσα μου η χάρη. Τι μου χρειάζεται , λοιπόν , περισσότερο ; Δεν πρέπει όμως να σκεφτόμαστε έτσι . Παρότι μας συγχωρούνται τα αμαρτήματα , εν τούτοις πρέπει να τα θυμόμαστε όλη τη ζωή μας και να θλιβόμαστε γι ‘ αυτά , για να διατηρούμε τη συντριβή της καρδιάς . Εγώ δεν το ήξερα αυτό και έπαψα να έχω συντριβή και υπέφερα πολλά από τους δαίμονες . Και απορούσα , τι συμβαίνει μ ‘ εμένα ; Η ψυχή μου γνωρίζει τον Κύριο και την αγάπη Του . Τότε πώς μου έρχονται κακοί λογισμοί ; Αλλά ο Κύριος με σπλαχνίστηκε και με δίδαξε ο Ίδιος πώς πρέπει να ταπεινωθώ : «Κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι».
Μ ‘ αυτό τον τρόπο νικόνται οι εχθροί . Όταν όμως ο νους μου λησμονεί τη φωτιά του Άδη , τότε οι λογισμοί ξαναποκτούν δύναμη . …
… Πρέπει να υπομείνεις πολλούς κόπους και να χύσης πολλά δάκρυα , για να διατηρήσεις το πνεύμα ταπεινωμένο κατά Χριστόν . Χωρίς αυτό σβήνει το φως της ζωής στην ψυχή και αυτή πεθαίνει .

Ότε οι ένδοξοι μαθηταί… (με ερμηνευτική απόδοση και ηχητικό από το Βατοπαίδι)

Ο Νιπτήρ. Βυζαντινό ψηφιδωτό του 11ου αιώνα στην Μονή του Οσίου Λουκά στην Βοιωτία.

To ακόλουθο γνωστό τροπάριο της Μεγάλης Πέμπτης μάς μιλάει για τον ιερό Νιπτήρα και περικλείει πολλά μηνύματα.

Ότε οι ένδοξοι μαθηταί εν τω νιπτήρι του δείπνου εφωτίζοντο, τότε Ιούδας ο δυσσεβής, φιλαργυρίαν νοσήσας, εσκοτίζετο· και ανόμοις κριταίς σε τον δίκαιον Κριτήν παραδίδωσι. Βλέπε χρημάτων εραστά, τον δια ταύτα αγχόνη χρησάμενον· φεύγε ακόρεστον ψυχήν, την Διδασκάλω τοιαύτα τολμήσασαν. Ο περί πάντας αγαθός, Κύριε, δόξα σοι.

Σας παραθέτουμε και την ερμηνευτική απόδοση στη νεοελληνική από τον φωτισμένο Γέροντα Επιφάνιο Θεοδωρόπουλο:

Ο Μυστικός Δείπνος

Τοιχογραφία από την Ι.Μ.Μ.Βατοπαιδίου

Μεγάλη Πέμπτη

Δύο βασικά γεγονότα χαρακτηρίζουν τις ιερές ακολουθίες της Αγίας και Μεγάλης Πέμπτης: ο Μυστικός Δείπνος του Κυρίου Ιησού Χριστού με τους μαθητές Του και η προδοσία του Ιούδα. Το βαθύτερο νόημα και των δύο αυτών γεγονότων είναι η αγάπη . Ο Μυστικός Δείπνος είναι η εσχατολογική αποκάλυψη της σωτηριώδους αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο, της αγάπης που είναι η καρδιά της σωτηρίας. Η προδοσία του Ιούδα αποκαλύπτει ότι η αμαρτία, ο θάνατος και η αυτοκαταστροφή οφείλονται επίσης στην αγάπη · αλλά σε μια αγάπη καταστροφική, μια αγάπη που διαιρεί, διαλύει και οδηγεί εκεί που κάθε άλλο παρά αγάπη κυριαρχεί. Ακριβώς εδώ βρίσκεται το μυστήριο τούτης της μοναδικής ημέρας, της Μεγάλης Πέμπτης. Οι ιερές ακολουθίες της, όπου το φως και το σκοτάδι, η χαρά και η λύπη είναι παράξένα αναμειγμένα, μας προκαλούν σε μια επιλογή από την οποία εξαρτάται ο τελικός προορισμός του καθενός από μας.

«Προ δε της εορτής του Πάσχα ειδώς ο Ιησούς ότι ελήλυθεν αυτού η ώρα… αγαπήσας τους ιδίους τους εν τω κόσμω, εις τέλος ηγάπησεν αυτούς…» (Ιω. 13, 1). Για να καταλάβουμε το νόημα του μυστικού Δείπνου θα πρέπει να τον δούμε σαν τέλος της μεγαλειώδους ενέργειας της Θείας Αγάπης, η οποία άρχισε με τη δημιουργία του κόσμου και τώρα ολοκληρώνεται με το Θάνατο και την Ανάσταση του Χριστού.

Τα 4 γεγονότα της Μεγάλης Πέμπτης (Το υπόμνημα του Τριωδίου με απόδοση στα νεοελληνικά)

Τη Αγία και Μεγάλη Πέμπτη, οι τα πάντα καλώς διαταξάμενοι θείοι Πατέρες, αλληλοδιαδόχως έκ τε των θείων Αποστόλων και των ιερών Ευαγγελίων παραδεδώκασιν ημίν τέσσαρά τινα εορτάζειν· τον ιερόν Νιπτήρα, τον Μυστικόν Δείπνον – δηλαδή την παράδοσιν των καθ’ ημάς φρικτών Μυστηρίων -, την υπερφυά Προσευχήν, και την Προδοσίαν αυτήν.

Οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας, που όλα καλώς τα νομοθέτησαν, (καθώρισαν και) παρέδωσαν εις ημάς, ο είς κατόπιν του άλλου, αντλήσαντες την παράδοσίν των εκ των ιερών Ευαγγελίων και εκ της διδασκαλίας των θείων Αποστόλων, όπως κατά την Αγίαν και Μεγάλην Πεμπτην εορτάζωμεν τέσσαρα γεγονότα: Τον ιερό Νιπτήρα (δηλαδή την πλύσιν των ποδών των μαθητών), τον Μυστικόν Δείπνον, ήτοι την παράδοσιν των φρικτών Μυστηρίων, τα οποία (έκτοτε) κρατεί ως παρακαταθήκη η Εκκλησία μας, την υπερθαύμαστον Προσευχήν (του Κυρίου προς τον Πατέρα Του) και αυτήν ταύτην την προδοσίαν (του Κυρίου υπό του Ιούδα).

Στίχοι εις τον ιερόν Νιπτήρα:

Νίπτει Μαθητών εσπέρας Θεός πόδας,

Ού πούς πατών ήν εις Εδέμ δείλης πάλαι.

Νίπτει την εσπέραν (της Μ. Πέμπτης) τους πόδας των μαθητών ο Θεός, του Οποίου οι πόδες

Γιατί ο Δείπνος της Μ. Πέμπτης, ονομάζεται «Μυστικός Δείπνος»;

Ο Χριστός δίνει στους αποστόλους την Θεία Κοινωνία (μικρογραφία από τον χειρόγραφο κώδικα των Ευαγγελίων του Rossano, 6ος αιώνας μΧ)

VatopaidiFriend: Ο Χριστός από την υπερβολική (και μάλλον… παράλογη) αγάπη Του τελεσιούργησε Ο ΙΔΙΟΣ την υπέρτατη Θυσία, που κατάργησε τον θάνατο και τον άδη και άνοιξε τον Παράδεισο, πριν ακόμα Του δείξουν οι άνθρωποι, όπως γίνεται συνέχεια, την κακία τους με όλα αυτά που έκαναν εναντίον Του, κάτι που έγινε παντελώς μάταια, άδικα και άνομα. Για να το καταλάβετε λίγο περισσότερο, διαβάστε την παρακάτω δημοσίευση…

Η λέξη μυστικός παράγεται από το «μύστης» και αυτό από το «μυώ». Άρα ο Δείπνος αυτός δεν έγινε κρυφά και απομονωμένα, αλλά για να αποκαλύψει, παρουσιάσει και διδάξει στους δώδεκα μαθητές Του ο Κύριος, ότι το μυστήριο της Σταυρικής Του Θυσίας ήδη έχει συντελεσθεί. Ο Δείπνος εκείνης της Πέμπτης λέγεται και είναι «ΜΥΣΤΙΚΟΣ», διότι εμύησε ο Κύριος τους Μαθητές Του και διά των Μαθητών εμάς στη σωτήρια θυσία: Ιερούργησε ο ίδιος τη Σταυρική Θυσία του Γολγοθά. Με τον Μυστικό Δείπνο ο Χριστός με τρόπο ασύλληπτο από τον ανθρώπινο νου και την κοινή λογική, προλαβαίνει τα γεγονότα της προδοσίας, της Δίκης, των Παθών, του Γολγοθά και της Θυσίας πάνω στον Σταυρό. Και τα προλαμβάνει διότι είναι παρόντα στην τροφή του Παναγίου Σώματος και του Τιμίου Αίματος Του… «Φάγετε από το Σώμα μου», τους λέγει, «και πίετε από το Αίμα μου». Είμαι το «Εσφαγμένο Αρνίον». Για να μας ομιλεί έτσι ο Κύριος, σημαίνει ότι η Θυσία έχει ήδη συντελεσθεί και συνεχίζει με την δική μας Θεία Λειτουργία να συντελείται!

Ξενία δεσποτική: Ο Μυστικός Δείπνος

Από τη φιλοξενία  της γης, υπάρχει μια άλλη φιλοξενία, απείρως ανώτερη. Θυμίζει τη φιλοξενία του παραδείσου. Επαναφέρει στη φιλοξενία του παραδείσου. Μας την παρουσιάζει η αποψινή βραδιά:

«Ξενίας δεσποτικής και αθανάτου τραπέζης εν υπερώω τόπω, ταις υψηλαίς φρεσί, πιστοί, δεύτε απολαύσωμεν, επαναβεβηκότα λόγον εκ του Λόγου μαθόντες, ον μεγαλύνομεν»(ελάτε να απολαυσουμεμε ανυψωμένο το ψυχικό μας κόσμο, τη φιλοξενία που μας κάνει ο Δεσπότης Χριστός και να απολαύσουμε το αθάνατο τραπέζι σε τόπο υψηλό,γιατί μάθαμε από το Λόγο του Θεού διδασκαλίες σπουδαίες. Αυτόν ας Τον δοξάσουμε με μεγάλη δόξα).(ειρμός της θ’ ωδής του κανόνα της Μεγ. Πέμπτης).

Η Ξηρανθείσα Συκιά (Μεγάλη Δευτέρα)

Η Ημέρα της Κρίσεως. Βυζαντινό ψηφιδωτό του 12ου αιώνα στο Torcello της Ιταλίας. Το γεγονός ότι ο Χριστός ξήρανε την συκιά την οποία βρήκε χωρίς καρπούς, μας δείχνει ότι έτσι θα καταδικαστεί όποιος δεν έχει αρετές να Του παρουσιάσει.

Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού

Επείγεται λοιπόν προς το πάθος και βιάζεται να πιεί το ποτήρι του θανάτου, το σωτήριο για όλο τον κόσμο. Έρχεται πεινασμένος για τη σωτηρία της ανθρωπότητας, και δε βρίσκει σ᾽ αυτήν καρπό. Γιατί αυτήν υπαινίσσεται μεταφορικά η συκιά. Ποιος δηλαδή τρώει το πρωί; Ο βασιλιάς, ο Κύριος, ο Δάσκαλος. Νιώθοντας πείνα πρωί-πρωί, δεν εμποδίζει την επιθυμία του φαγητού. Δεν συγκρατεί τη φύση Του, αλλά, σαν κάποιος ακρατής κι ακόλαστος, ορμά ανόητα στο φαγητό, σε ακατάλληλη ώρα. Πώς τότε παιδαγωγεί τους μαθητές Του να μην τους νικά το πάθος της επιθυμίας; Δεν είναι έτσι το πράγμα. Αλλα όπως μιλούσε διδάσκοντας με παραβολικούς λόγους, έτσι εκτελεί και τις παραβολές με έργο. Πλησίασε στη συκιά πεινώντας (Ματθ. 11, 19). Η συκιά υποδήλωνε τη φύση της ανθρωπότητας. Ο καρπός της συκιάς είναι γλυκός, τα φύλλα της τραχιά κι άχρηστα κι έτοιμα για τη φωτιά. Αλλά και η φύση της ανθρωπότητας είχε γλυκύτατο τον καρπό της αρετής, έχοντας από τον Θεό την εντολή να την καρποφορεί, εξαιτίας όμως της ακαρπίας της στην αρετή έβγαλε τα τραχιά φύλλα.

Μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου για τα Χριστούγεννα

Αγαπητοί Αδελφοί,

Τέκνα εν Κυρίω αγαπητά

Τα φετινά Χριστούγεννα μοιάζουν να σκιάζονται από τη θλίψη, την ανησυχία, τον σκεπτικισμό και την απογοήτευση των ανθρώπων για το πού οδηγείται η πορεία της Πατρίδας μας και του κόσμου ολόκληρου. Οι μεγαλύτεροι στην ηλικία αγωνιούν και οι νεώτεροι αγανακτούν, νιώθοντας την αβεβαιότητα να απειλεί το μέλλον τους. Όταν η φτώχεια επιτείνεται, όταν απαξιώνεται η ιερότητα του ανθρωπίνου προσώπου, καθώς αυτό νοείται ως ηλεκτρονικά ψηφιοποιημένη παραγωγική μονάδα χωρίς σεβασμό στη μοναδικότητα της ύπαρξης και στην ελευθερία που μας χάρισε ο Θεός, όταν οι συνοικίες των πόλεων μετατρέπονται σε αβίωτα γκέτο ετερόκλητων αναξιοπαθούντων πληθυσμών, τότε η χριστουγεννιάτική ατμόσφαιρα δηλητηριάζεται από την απελπισία που μας περιβάλλει.