Μονή Αγίου Νεοφύτου: Τοιχογραφία της Φυγής στην Αίγυπτο

Η Μονή του Αγίου Νεοφύτου, η οποία ιδρύθηκε από τον ομώνυμο άγιο και εκκλησιαστικό συγγραφέα στα ήμερα υψώματα του Μελισσόβουνου βορειοδυτικά της Πάφου, είναι περίφημη για τις τοιχογραφίες της Εγκλείστρας που ζωγράφισε ο Κωνσταντινουπολίτης ζωγράφος Θεόδωρος Αψευδής στα 1183.

Όσιος Ποιμήν ο Ζωγραφίτης (+1620)

Σπουδαίος εικονογράφος και κτήτορας ναών, ασκητής και ιεραπόστολος

Γεννήθηκε στη Σόφια της Βουλγαρίας από πολύ ευσεβείς γονείς, την ήμερα της εορτής των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, και γι΄αυτό στο βάπτισμα έλαβε το όνομα Παύλος.

Σε νεαρή ηλικία ήλθε στο Άγιον «Ορος, στη μονή Ζωγράφου, κι έγινε μοναχός με το όνομα Ποιμήν. Με μεγάλο ζήλο προχώρησε στους μοναχικούς αγώνες και στα τριάντα του χρόνια χειροτονήθηκε Ιερέας. Αργότερα βγήκε από το μοναστήρι στην έρημο κι έζησε μόνος με νηστεία και προσευχή σαν τον όσιο Κοσμά τον Ζωγραφίτη.

Μια σπάνια αγιογραφικ​ή προσέγγιση​:Η »έφφιπη πορεία του Τιμίου Σταυρού»

Στην Ιερά Μονή του Τιμίου Σταυρού στο Πατραούτσι της Ρουμανίας αντικρύζουμε μία μοναδική ως προς την θεματολογία της τοιχογραφία.Πρόκειται για την» Έφφιπη πορεία του Τιμίου Σταυρού».Αυτή η εικονογραφική απεικόνιση είναι μοναδική σε ολόκληρο τον ορθόδοξο κόσμο και σε αυτήν απεικονίζονται οι στρατιωτικοί άγιοι οι οποίοι μαρτύρησαν κατά την διάρκεια των διωγμών.Την πομπή οδηγούν ο Αρχάγγελος Μιχαήλ και ο Μέγας Κωνσταντίνος σ΄έναν ουράνιο χορό αγάπης και προσευχής γύρω από τον Τίμιο Σταυρό.

Των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. (29 Ιουνίου)

Οι Άγιοι Απόστολοι Πέτρος και Πάυλος. Τοιχογραφία Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου

Των δύο μεγάλων και κορυφαίων αποστόλων του Χριστού, του Πέτρου και του Παύλου, τη μνήμη εορτάζει σήμερα η Εκκλησία μας. Προς αυτούς τους δύο μεγάλους άνδρας της θα αποτίσει τον οφειλόμενο φόρο της τιμής και της ευγνωμοσύνης για την ανυπολόγιστα μεγάλη συμβολή τους στο έργο της διαδόσεως της χριστιανικής πίστεως και της εδραιώσεως της Εκκλησίας μας. Στις εικόνες των ζωγραφίζονται οι δύο απόστολοι να κρατούν την Εκκλησία, που συμβολικά εικονίζεται με ένα μικρό βυζαντινό ναό. Γιατί και οι δύο αυτοί απόστολοι υπήρξαν πράγματι οι στύλοι και οι ακρογωνιαίοι λίθοι, επάνω στους οποίους οικοδομήθηκε το ιερό ίδρυμα της Εκκλησίας του Χριστού. Και συνημμένοι και οι δύο σε μία εορτή, εικονισμένοι σε μία εικόνα, συμβολίζουν την ενότητα της πίστεως, την ενότητα της Εκκλησίας, που απετελέσθη από ετερογενή στοιχεία, την περιτομή-τους Εβραίους – προς τους όποιους εστράφη το ιεραποστολικό έργο του Πέτρου, και τα έθνη-τους ειδωλολάτρες – για τον εκχριστιανισμό των οποίων κοπίασε ο απόστολος των Εθνών, ο Παύλος. Αυτός ακριβώς ήταν και ο λόγος που προκάλεσε τη σύσταση κοινής εορτής των δύο κορυφαίων, όταν το έτος 258 στις 29 Ιουνίου ο πάπας Σΐξτος ο Β’ μετεκόμιζε τα οστά των στην κατακόμβη του αγίου Σεβαστιανού της Ρώμης. Και ήταν τόσο επιτυχής η συζυγία αυτή, ώστε πολύ γρήγορα η εορτή αυτή έγινε παγκόσμιος, εορταζομένη «εν πάσαις ταις κατά τόπον αγίαις του Θεού εκκλησίαις». Οι άλλες εορτές των αποστόλων και αυτή η μνήμη του θανάτου των επισκιάσθηκαν από την νέα εορτή. Γι’ αυτό και σπάνια θα βρει κανείς ναό τιμώμενο στο όνομα ενός μόνο από τους δυο κορυφαίους και εικόνα που να εικονίζει τον ένα μόνο από αυτούς. Αντιθέτως δεν υπάρχει πόλις ή χωριό που να μη έχει ναό ή παρεκκλήσιο επ’ ονόματι των δύο μεγάλων αποστόλων. Άπειρες είναι οι εικόνες τους. Κοινή η τιμή, κοινή η προσκύνηση, κοινός ο εορτασμός, όπως κοινό ήταν το έργο τους και κοινή η αποστολή τους και κοινή η δόξα τους.

Η δίκη του Χριστού: Μία νομική ανάλυση

Χρήστου Δερμοσονιάδη (Δικαστή)

Όταν ο Πιλάτος βεβαιώθηκε για την αθωότητα του Χριστού και θέλησε να τον απολύσει τότε οι Ιουδαίοι φώναξαν: «Ημείς νόμον έχομεν και κατά τον νόμον ημών οφείλει αποθανείν, ότι Θεού υιόν εαυτόν εποίησε.» (Ιωάν.10’7). Αυτή είναι και η σημερινή θέση των Εβραίων.

Η τέχνη στο Άγιο Όρος

Αγιογραφία

Αν και µε τον όρο ζωγραφική συνήθως εννοούµε την τέχνη που απεικονίζει µορφές στους τοίχους, για το Άγιον Όρος δεν ισχύει το ίδιο. Εδώ εκτός από τις τοιχογραφίες που καλύπτουν το εσωτερικό των Ναών και των Τραπεζών – των χώρων δηλαδή που χρησιµοποιούν οι µοναχοί για τα κοινά γεύµατα – η τέχνη της ζωγραφικής απλώνεται και στις φορητές λατρευτικές εικόνες και το πιο χαρακτηριστικό στα εικονογραφηµένα χειρόγραφα. Με άλλα λόγια, κάθε επιφάνεια που συµµµετείχε στην λατρευτική ζωή, µπορούσε να ζωγραφιστεί, άσχετα αν ήταν τοίχος, ξύλο ή περγαµηνή και χαρτί. Έτσι µια µεγάλη ποικιλία έργων τέχνης ζωγραφικής που διασώθηκαν στο Άγιον Όρος σε απίστευτα µεγάλους αριθµούς, έρχεται να καλύψει τις γνώσεις µας για τον µεσαιωνικό κόσµο της δεύτερης χιλιετίας. Γιατί είναι αλήθεια ότι πολλές φορές από το παρελθόν γνωρίζουµε µόνον λίγα πράγµατα και προσθέτοντας πολύ φαντασία προσπαθούµε να αναπαραστήσουµε την ζωή που πέρασε. ∆εν συµβαίνει όµως το ίδιο και µε το Όρος, καθώς εκεί έχουν διασωθεί µεγάλοι αριθµοί έργων και κειµηλίων από τα οποία µε ασφάλεια µπορεί κανείς να γνωρίσει το παρελθόν.

Ο άγιος Ευθύμιος και οι 12 οσιομάρτυρες της Μονής Βατοπαιδίου (+1280, 4 Ιανουαρίου)

Ο όσιος Ευθύμιος διετέλεσε ηγούμενος κατά το δεύτερο μισό του 13ου αιώνος της μονής Βατοπαιδίου σε μιά κρίσιμη περίοδο για την πορεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας και του Αγίου Όρους. Μετά τη σύνοδο της Λυών το 1274, όπου υποστηρίχθηκε η ένωση των Εκκλησιών, οι λατινόφρονες απεσταλμένοι του αυτοκράτορος Μιχαήλ Η΄ του Παλαιολόγου (1259-1282) και του πατριάρχου Ιωάννου ΙΑ΄ Βέκκου (1275-1282), θέλησαν να πείσουν τους Αγιορείτες μοναχούς για τα αιρετικά δόγματα. Τούτο συνέβη περί το 1279/1280. Δυστυχώς ορισμένοι ερευνητές αμφισβητούν τα γεγονότα και τα συγχίζουν με κατοπινά, αποδίδοντάς τα στους Καταλανούς.

Ο όσιος Ευθύμιος «εχόμενος στερρώς των ορθοδόξων παραδόσεων ήλεγξε τους λατινόφρονας». Γι’ αυτό, κατά τον όσιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, «δεθείς με άλυσιν, κατεποντίσθη υπ’ αυτών εν τη θαλάσση του Καλαμιτζίου». Κατά δε τον Μανουήλ Γεδεών, «Ευθύμιον δε τον ηγούμενον δήσαντες αλύσει πέραν της θαλάσσης εις το παραθαλάσσιον, Καλλαμίτζιον καλούμενον, επάνω υφά­λου πέτρας εάσαντες απεπνίγη ο αοίδιμος».

Η Παναγία Γοργοϋπήκοος της Βέροιας

Ο ναός της Παναγίας Γοργούπηκόου Βέροιας είναι ένα ακόμη κτίσμα των υστεροβυζαντινών χρόνων. Ο ναός πιθανότατα κτίστηκε πριν τον 15ο αιώνα, όπως προκύπτει από την ανεύρεση σ’ αυτόν τοιχογραφιών οι όποΤες χρονολογούνται στην συγκεκριμένη περίοδο. Στο ϊδιο συμπέρασμα φαίνεται να καταλήγουμε και από το γεγονός ότι κατά την διάρκεια της Οθωμανοκρατίας δεν επιτρεπόταν η ανέγερση καινούργιων ναών παρά μόνο η ανακαίνιση ήδη υπαρχόντων ή η ανοικοδόμηση όσων είχαν καταστραφεί

Ο πρώτος ναός άνηκε στον αρχιτεκτονικό τύπο της μονόκλιτης βασιλικής. Η τοιχοποιΐα του μας παραπέμπει σε υστεροβυζαντινό κτίσμα, πιθανότατα σύγχρονου με την πρώτη φάση τοιχογραφίας που εντοπίστηκε στο ναό και παλαιότερη από τις τοιχογραφίες που σώζονται σήμερα και χρονολογούνται στο δ΄ τέταρτο του 15ου  αιώνα. Η Αγία Τράπεζα του ναού είναι μία μαρμάρινη πλάκα η οποία στηρίζεται σε τμήμα παλαιού κίονα. Από το σωζόμενο μέχρι σήμερα τμήμα του ναού δεν διαπιστώνεται η ύπαρξη παραθύρων σ΄ αυτόν, έκτος από ένα που υπάρχει στον ανατολικό τοίχο του. Βέβαια η μη ύπαρξη παραθύρων συνηθιζόταν στους χρόνους της Τουρκοκρατίας και είναι ένα παράδειγμα το όποιο ακολουθούν και άλλοι ναοί των ιδίων αλλά και των μετέπειτα χρόνων. Δυστυχώς δεν έχουμε περισσότερα στοιχεία για τον παλαιό ναό.

Πολύ αργότερα, πιθανότατα οτά τέλη του 18ου η στις αρχές του 19ου  αιώνα, κατασκευάζεται ο σημερινός μεγαλύτερος ναός. Ο ναός αυτός ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης – ξυλόστεγης βασιλικής. Σ΄ αυτόν έντάχτηκαν τμήματα του παλαιότερου ναού και έτσι ο παλαιός ναός αποτελεί σήμερα το χώρο του διακονικού και τμήμα του νοτίου κλίτους του ναού. Ο χωρισμός ανάμεσα στα τρία κλίτη γίνεται με κιονοστοιχία από ξύλινες κολόνες.

Ιερός Ναός Παναγίας Φανερωμένης Λευκωσία

 

To εσωτερικό του ναού

Τοιχογραφίες

Οι λίγες τοιχογραφίες που κοσμούν το ναό είναι εξαίρετης ζωγραφικής τέχνης του Κύπριου ζωγράφου Ιωάννη Κισσόνεργη και χρονολογούνται από το 1929. Στον τρούλλο απεικονίζονται στο κέντρο ο Θεός Πατήρ Παντοκράτωρ, στον κύλινδρο του τρούλλου προφήτες και στα τρίγωνα του τρούλλου οι τέσσερεις Ευαγγελιστές. Στην κόγχη του ιερού Βήματος είναι ζωγραφισμένη η Παναγία Πλατυτέρα των Ουρανών στον τύπο της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας.

Καρυές – Karyes

Καρυές. Πανοραμική άποψη. Karyes. A panorama view.

Είναι η εδρα της κοινότητος του Αγίου Όρους. Στις αρχές του 10ου αι. ο συνοικισμός υπήρχε ήδη και ονομαζόταν «Μέση». Εκεί ήταν εγκατεστημένος ο «Πρώτος», δηλαδή η διοικητική κεφαλή της μοναχικής κοινότητας. Εκεί βρισκόταν και ο κεντρικός ναός της χερσονήσου, το λεγόμενο «Πρωτάτον», το οποίο αποτελούσε τον βασικό χώρο των λατρευτικών και διοικητικών συναθροίσεων των αθωνιτών μοναχών. Ο ναός, αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, ήταν μικρός αλλά, περί το 960, κατεδαφίσθηκε και οικοδομήθηκε στη θέση του ο υπάρχων. Τις τοιχογραφίες του, καμωμένες περί το 1300, η παράδοση τις θεωρεί έργα του «Πανσελήνου». Στο Πρωτάτο φυλάσσεται η θαυματουργός εικόνα του «Άξιον Έστιν». Δίπλα στο ναό βρίσκεται το κτήριο όπου συνεδριάζει η Ιερά Κοινότης και ο πύργος όπου φυλάσσεται το αρχείο με πολλά έγγραφα, μεταξύ των οποίων τα «Τυπικά» του 972 καί του 1045, θεωρημένα με τις υπογραφές των αυτοκρατόρων Ιωάννου Τσιμισκή και Κωνσταντίνου Μονομάχου, αντιστοίχως. Στις Καρυές εδρεύει ο Διοικητής του Αγίου Όρους και βρίσκονται διεσπαρμένα τα «κονάκια» των είκοσι κυριάρχων Μονών.

Ιερα Μονή Οσίου Γρηγορίου – The Holy Monastery of Gregoriou

Ιερα Μονή Οσίου Γρηγορίου. Εξωτερική άποψη. Holy Monastery of Gregoriou. External view.

Ιδρύθηκε κατά το 14ο αι. από κάποιον όσιο Γρηγόριο. Ανασυγκροτήθηκε κατά το δεύτε¬ρο μισό του 18ου αι. και διπλασιάσθηκε το οικοδομικό συγκρότημα της κατά τα τέλη του 19ου αι. Το Καθολικό, τιμώμενο στον άγιο Νικόλαο, κτίσθηκε λίγο μετά τα μέσα του 18ου αι. και τοιχογραφήθηκε το 1779. Ο κοιμητηριακός ναός των αγίων Πάντων κτίσθηκε το 1724 και έχει ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες του 1739. Η Μονή ανέπτυξε εξαιρετική δράση κατά το Μακεδoνικό Αγώνα, με το μετόχι της «Μπαλαμπάνι» της Σιθωνίας Χαλκιδικής, όπου σήμερα ο Νέος Μαρμαράς.

Ιερα Μονή Ξενοφώντος – The Holy Monastery of Xenophontos

Ιερά Μονή Ξενοφώντος. Πανοραμική άποψη. Holy Monastery of Xenophontos. A panorama view.

Ιδρύθηκε περί τα τέλη του 10ου αι. από τον όσιο Ξενοφώντα, ο οποίος φαίνεται ότι είχε την υποστήριξη του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου. Κατά τα τέλη του 18ου αι. διευρύνθηκε ο περίβολος και τριπλασιάσθηκε ο εντός των τειχών χώρος της Μονής. Το παλαιό Καθολικό τιμάται στον άγιο Γεώργιο (όπως και το νέο) και κτίσθηκε γύρω στο έτος 1000. Ο κυρίως ναός τοιχογραφήθηκε από τον Αντώνιο το 1544, η λιτή από κάποιο Θεοφάνη το 1564 και ο εξωνάρθηκας το 1637. Το παρεκκλήσι του Αγίου Δημητρίου είναι κτίσμα του 14ου αι. με τοιχογραφίες της ίδιας περιόδου. Οι τοιχογραφίες της Τράπεζας είναι έργο του 1496. Το νέο Καθολικό κτίσθηκε κατά τα έτη 1817-1837 και θεωρείται ως το μεγαλύτερο αγιορείτικο Καθολικό. Στα πολλά κειμήλια της Μονής ξεχωρίζουν οι δύο μεγάλες ψηφιδωτές εικόνες των αγίων Γεωργίου και Δημητρίου και το ανάγλυφο σε στεατίτη εικονίδιο της Μεταμορφώσεως. Στην Ξενοφώντος υπάγεται και η Σκήτη του Ευαγγελισμού, η λεγόμενη και «Ξενοφωντινή».

Ιερα Μονή Σταυρονικήτα – The Holy Monastery of Stavronikita

Ιερα Μονή Σταυρονικήτα. Εξωτερική άποψη. Holy Monastery of Stavronikita. External view.

Φαίνεται να είναι ίδρυμα των αρχών του 11ου αι., αλλά το 13ο αι. ερημώθηκε και αργότερα μετέπεσε σε τάξη κελλιού της Μονής Φιλοθέου. Το 1536 επανήλθε στην τάξη των Μονών με σιγίλλιο του πατριάρχη Ιερεμία του Α΄. Η ριζική αναδιοργάνωση της κατά τη δεκαετία του 1960, σήμανε την έναρξη μιας νέας εποχής για τα αγιορείτικα πράγματα. Το Καθολικό της, τιμώμενο στον άγιο Νικόλαο, φαίνεται να είναι κτίσμα του 11ου αι. επισκευασμένο ευθύς μετά την ανασυγκρότηση της Μονής και τοιχογραφημένο το 1546 από το σπουδαίο ζωγράφο Θεοφάνη τον Κρήτα. Στην Τράπεζα διατηρούνται τοιχογραφίες αποδιδόμενες και αυτές στο Θεοφάνη και τη συνοδεία του. Από τα σημαντικώτερα κειμήλια της Μονής είναι η ψηφιδωτή εικόνα του αγίου Νικολάου του επονομαζόμενου «ο Στρειδάς».

Ιερα Μονή Αγίου Παύλου – The Holy Monastery of Agiou Pavlou (St Paul)

Ιερα Μονή Αγίου Παύλου. Εξωτερική άποψη. Holy Monastery of Agiou Pavlou (St Paul). External view.

Ιδρύθηκε λίγα χρόνια πριν το 980 και ονομαζόταν Μονή του Αγίου Παύλου ή του Ξηροποτάμου. Κτήτοράς της φαίνεται να ήταν ο φημισμένος μοναχός Παύλος, πού ίδρυσε και τη Μονή του Αγίου Νικηφόρου, η οποία επίσης ονομαζόταν (και ονομάζεται) του Ξηροποτάμου. Το 14ο αι. μετατράπηκε σε κελλί της Μονής Ξηροποτάμου και περί το 1370 επανήλθε και πάλι στην τάξη των Μονών. Μεγάλος ευεργέτης της Μονής υπήρξε η σερβο-ελληνικής καταγωγής πριγκήπισσα Μαρία (Μάρω), σύζυγος του σουλτάνου Μουράτ Β΄ και μητέρα του Μωάμεθ του Πορθητού.

Ιερα Μονή Σίμωνος Πέτρας – The Holy Monastery of Simonos Petras

Η Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας. Εξωτερική άποψη. Holy Monastery of Simonos Petras. External view.

Ιδρύθηκε περί το 1257 από τον ασκητή όσιο Σίμωνα, πάνω στη δυσπρόσιτη «πέτρα του Σίμωνος». Ανακαινίσθηκε περί το 1368 με δαπάνες του δεσπότη των Σερρών Ιωάννου Ούγκλεση. Το 1580, το 1622 και το 1891 η Μονή καταστράφηκε από πυρκαγιά. Το Καθολικό, τιμώμενο στη Γέννηση του Χριστού, πρέπει να κτίσθηκε περί το 1600, καταστράφηκε από την πυρκαγιά του 1622, επισκευάσθηκε ευθύς αμέσως και τοιχογραφήθηκε το 1633.

Ιερα Μονή Φιλοθέου – The Holy Monastery of Filotheou

Η Ιερά Μονή Φιλοθέου. Πανοραμική εξωτερική άποψη. Holy Monastery of Filotheou. A panorama view.

Πρώτη αναφορά της Μονής γίνεται σε έγγραφο του 1013, όταν ονομαζόταν «Μονή της Πτέρης» Δύο έτη αργότερα αναφέρεται με το σημερινό όνομά της, το οποίο φαίνεται να είναι το όνομα του κτήτορα. Κατά το 16ο αι., ηγούμενος της ήταν ο άγιος Διονύσιος ο οποίος αργότερα ίδρυσε τη Μονή του Αγίου Διονυσίου στον Όλυμπο. Στη Φιλοθέου μόνασε κατά το 18ο αι. και ο πολύς, άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός.

Ιερα Μονή Καρακάλλου – The Holy Monastery of Karakallou

Η Ιερά Μονή Καρακάλλου. Εξωτερική άποψη. Holy Monastery of Karakallou. External view.

Φαίνεται ότι υπήρχε ήδη το 1018, αλλά μετά από πολλές περιπέτειες ανακαινίσθηκε από τους Παλαιολόγους κατά το 14ο αι. Το 16ο αι. ήταν καταστραμμένη από τους πειρατές και ξανακτίσθηκε από τον ηγεμόνα της Βλαχίας Πέτρο. Το Καθολικό, αφιερωμένο στους αποστόλους Πέτρο και Παύλο, κτίσθηκε κατά τα έτη 1548-1563 και τοιχογραφήθηκε κατά τα έτη 1716, 1750 και 1763.

Ιερα Μονή Δοχειαρίου – The Holy Monastery of Docheiariou

Η Ιερά Μονή Δοχειαρίου. Εξωτερική άποψη. Holy Monastery of Docheiariou. External view.

Ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αιώνος (πριν το 1013) στην περιοχή της σημερινής Δάφνης, τιμώμενη στο όνομα του αγίου Νικολάου. Στα μέσα του ίδιου αιώνα μεταφέρθηκε κάπου στη σημερινή θέση και περί τα τέλη του αιώνα αφιερώθηκε στον άγιο Μιχαήλ. Στις αρχές του 14ου αι. ήταν ήδη αφιερωμένη στους Ταξιάρχες Μιχαήλ και Γαβριήλ. Το υπάρχον Καθολικό είναι κτίσμα του 16ου αι., με τοιχογραφίες του 1568, αποδιδόμενες στο ζωγράφο Τζώρτζη. Το σημαντικώτερο κειμήλιο της Μονής είναι η περίφημη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας η επονομαζόμενη «Γοργοεπήκοος».

Ιερα Μονή Ζωγράφου – The Holy Monastery of Zographou

Η Ιερά Μονή Ζωγράφου. Εξωτερική άποψη. Holy Monastery of Zographou. External view.

Ιδρύθηκε λίγο πριν το 980, προφανώς από κάποιο αγιογράφο ονομαζόμενο Γεώργιο. Από τα βυζαντινά χρόνια ήδη άρχισε να δημιουργείται η παράδοση να μονάζουν στη Ζωγράφου βούλγαροι μοναχοί, αλλά πάντα η Μονή ήταν επανδρωμένη με μοναχούς πολλών εθνοτήτων μόλις το 1845 επικράτησε η συνήθεια να χρησιμοποιείται μόνον η βουλγαρική γλώσσα στις ακολουθίες, ενώ μέχρι τότε χρησιμοποιούνταν ισότιμα και η ελληνική. Το Καθολικό τιμάται στον άγιο Γεώργιο και είναι κτίσμα του 1801, με τοιχογραφίες του 1817.

Ιερα Μονή Κουτλουμουσίου – The Holy Monastery of Koutloumousiou

Η Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου. Εσωτερική άποψη από την Πύλη της Μονής. Holy Monastery of Koutloumousiou. Internal view from the Gate of the Monastery.

Ιδρύθηκε πριν το 1169, έτος κατά το οποίο μνημονεύεται για πρώτη φορά. Κατά δεύτερρο μισό του 14 αι., όταν ηγούμενος ήταν ο Χαρίτων ο Ίμβριος, η Μονή ενισχύθηκε πολύ και ανακαινίσθηκε με δαπάνες των μονών των παραδουνάβιων περιοχών. Αν και ο Χαρίτων έγινε μητροπολίτης Ουγγροβλαχίας το 1372, συνέχισε να ηγουμενεύει στο Κουτλουμούσι, ευεργετώντας το και ρυθμίζοντας τις σχέσεις των ελλήνων και των ρουμάνων πού μόναζαν στη Μονή. Το Καθολικόν, τιμώμενο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, κτίσθηκε κατά το β΄ μισό του 14ου αι. Και τοιχογραφήθηκε έναν αιώνα αργότερα.

Ιερα Μονή Ξηροποτάμου – The Holy Monastery of Xeropotamou

Η Ιερά Μονή Ξηροποτάμου. Εσωτερική άποψη. Holy Monastery of Xeropotamou. Internal view.

Ιδρύθηκε πριν το 956 και πιθανώς πρόκειται για την παλαιότερη από τις σωζόμενες αγιορείτικες μονές. Λόγω του ασταθούς εδάφους στο οποίο οικοδομήθηκε, τα κτήρια της έπαθαν, και εξακολουθούν να παθαίνουν, σοβαρές ζημιές. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Καθολικού της (τιμάται στη μνήμη των Αγίων Τεσσαράκοντα) το οποίο πρέπει να κτίσθηκε κατά το 10ο αι. Και ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων στα τέλη τοϋ 13ου αι., το 1445(;), στα μέσα του 16ου αι. και το 1763 από τον Καισάριο Δαπόντε. Τοιχογραφήθηκε το 1783.

Ιερα Μονή (Αγίου) Διονυσίου – The Holy Monastery of Dionysiou

Η Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου. Εξωτερική άποψη. The Holy Monastery of Dionysiou. External view.

Ιδρύθηκε λίγο μετά το 1370 από τον όσιο Διονύσιο, τον καταγόμενο από την Κορυσό της Καστοριάς, με χρηματοδότηση του αυτοκράτορα της Τραπεζούντος Αλεξίου Γ΄ Κομνηνού. Το 1520 κτίσθηκε ο πύργος, ύψους 25 μέτρων. Το 1535 καταστράφηκε από πυρκαγιά το μεγαλύτερο μέρος της Μονής. Το Καθολικό, τιμώμενο στο Γενέσιο του Προδρόμου, πρέπει να είναι κτίσμα του 1375, ανακαινισμένο μετά την πυρκαγιά. Τα ιδιόρρυθμα Τυπικαριά του φαίνεται να είναι τα παλαιότερα του είδους στο Άγιον Όρος

Ιερα Μονή Χιλανδαρίου (ή Χελανδαρίου) – The Holy Monastery of Chilandari (or Chelandari)

Η Ιερά Μονή Χιλανδαρίου (ή Χελανδαρίου). Πανοραμική εξωτερική άποψη. A panoramic view of the Holy Monastery of Chilandari (or Chelandari).

Ιδρύθηκε περί τα τέλη του 10ου αι. Το 1198 παραχωρήθηκε με χρυσόβουλλο του Αλεξίου Γ΄ στο σέρβο ηγεμόνα Στέφανο Νεμάνια και το γιο του, οι οποίοι μόναζαν τότε στο Βατοπαίδι με τα ονόματα Συμεών και Σάββας. Έκτοτε αποτελεί ένα από τα βασικώτερα πνευματικά κέντρα του σερβικού έθνους.

Ιερά Μονή Ιβήρων – The Holy Monastery of Iviron

Η Ιερά Μονή Ιβήρων. Εξωτερική άποψη. The Holy Monastery of Iviron. External view.

Ιδρύθηκε το 980, από τόν Ίβηρα ευγενή και δοξασμένο στρατηγό Ιωάννη Τορνίκιο, ο οποίος στην ουσία μεγάλωσε και μετονόμασε την παλαιά Μονή του Κλήμεντος πού παραχωρήθηκε σ΄ αυτόν, από το Βασίλειο Β΄. Από τη μονή του Κλήμεντος φαίνεται να σώζεται μόνο μέρος του Καθολικού, ενσωματωμένο στo παρεκκλήσι του Προδρόμου, πίσω από το σημερινό Καθολικό.

Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας – The Holy Monastery of the Great Lavra

Η Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας. Πανοραμική εξωτερική άποψη. A panoramic view of the Holy Monastery of the Great Lavra.

Ιδρύθηκε από τον άναμορφωτή του αθωνικού μοναχισμού, όσιο Αθανάσιο τον επονομασθέντα Αθωνίτη, περί το 963, με δαπάνες του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκα. Έχει τά πρωτεία στην τάξη των αγιορείτικων μονών και πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα οικοδομικά συγκροτήματα του Αγίου Όρους. Ο βασικός πυρήνας του Καθολικού της οικοδομήθηκε από τον Όσιο, περί το έτος 1000.