Ο θρύλος του πελεκάνου και ο Χριστός

Μέσα στους άφθαστους υμνολογικούς θρήνους της Εκκλησίας μας, οι οποίοι συγκινούν κάθε καρδιά, ξεχωρίζει το αλληγορικόν εγκώμιον του Επιταφίου, το όποιον ψάλλει:

«’Ώσπερ πελεκάν την πλευράν Σου τετρωμένος, Λόγε, σούς θανόντας παίδας εζώωσας, επιστάξας ζωτικούς αυτοίς κρουνούς».

Ο πελεκάν είναι από τα πλέον φιλόστοργα πτηνά. Κτίζει την φωλιά του σε υψηλούς βράχους και εκεί γεννά και εκκολάπτει τους νεοσσούς του. Τρέχει παντού για να εξοικονόμηση την τροφήν των. Αλλά ακριβώς την ώραν που απουσιάζει ο πελεκάν, πλησιάζουν οι διάφοροι όφεις οι οποίοι έχουν αφυπνισθή από την χειμερινήν νάρκην και σύρονται πειναλέοι μέχρι τις φωλεές των πελεκάνων και ροφούν το αίμα των μικρών… Επιστρέφων ο πελεκάν ευρίσκει αυτά εις απελπιστικήν κατάστασιν και σχεδόν ετοιμοθάνατα. Δι’ αυτό, λέγεται, ότι με το ράμφος του σχίζει το στέρνον του και κύπτων επάνω από τα μικρά του αφήνει να στάξη το ζεστό του αίμα μέσα στα μισάνοικτα στόματα των μικρών του, τα όποια τότε ανασταίνονται.

For God so loved the world… (John 3:14-21)

A symbolic image of the Passion and the Holy Trinity. Drawing by St Mary Skobtsova of Paris.

«And as Moses lifted up the serpent in the wilderness, even so must the Son of man be lifted up: That whosoever believeth in him should not perish, but have eternal life. For God so loved the world, that he gave his only begotten Son, that whosoever believeth in him should not perish, but have everlasting life. For God sent not his Son into the world to condemn the world; but that the world through him might be saved. He that believeth on him is not condemned: but he that believeth not is condemned already, because he hath not believed in the name of the only begotten Son of God. And this is the condemnation, that light is come into the world, and men loved darkness rather than light, because their deeds were evil. For every one that doeth evil hateth the light, neither cometh to the light, lest his deeds should be reproved. But he that doeth truth cometh to the light, that his deeds may be made manifest, that they are wrought in God.»

Σήμερον κρεμάται, λυτρώνει, ξανασταυρώνεται…

Οι δύο γυναίκες από τη Σταυρωση, 11ος αι., Νέα Μονή Χίου.

Ήταν Μεγ. Παρασκευή!

Αυτή η παρήγορη σκέψη βγαίνει κι από την πρώτη λέξη του συγκλονιστικού τροπαρίου, που ψάλλουμε : «Σήμε­ρον κρεμάται επί ξύλου…». Τί σημαίνει αυτό το «Σήμερον»;

Ερμηνεία απλή: Σαν σήμερα σταυρώθηκε ο Χριστός. Ήταν Παρασκευή. Και ήταν πρωί. Και ήταν η ώρα 12. «Ήταν σχεδόν μεσημέρι, παραμονή του Πάσχα.» (Ιωάν. 19,14). Μέρα ιστορική. Μοναδική. Σταθμός στην παγκόσμια Ιστορία. Το μυαλό μας στρέφεται στη μέρα εκείνη. Ήταν Μεγάλη Παρασκευή!

Η χαρμολύπη του Σταυρού

Τοιχογραφία (λεπτομέρεια) Καθολικού της Ι.Μ.Μ.Βατοπαιδίου

Η «χαρμολύπη» είναι μια πατερική λέξη, που χρειάζεται ένας Ισαάκ Σύρος, για να μας δώσει το βάθος και το πλάτος της μέσα στη γλώσσα της ασκητικής και πατερικής, γενικότερα, φιλολογίας. Είναι μια λέξη, πάντως, που χρησιμοποιείται και κατανοείται μόνο μεταξύ των ζωντανών πνευματικών ανθρώπων. Αν οι αισθήσεις σου δεν είναι εξαγιασμένες και δεν μπορούν να δουν πνευματικά το νόημα των λέξεων και των πραγμάτων, θα μένεις πάντα στο νεκρό περίβλημα: «ο μη ορών και ακούων και αισθανόμενος πνευματικώς, νεκρός έστι», κατά την επιγραμματική φράση του αγ. Γρηγορίου του Σιναΐτου.

Μεγάλη Παρασκευή, Εικόνες της θυσίας του Χριστού

Έξι σκηνές των Παθων. Μ.Βλατάδων β΄μισό 14ου αι.

Πώς να περιγράψουμε τα αποτελέσματα της θυσίας του Σταυρού; Ας ανοίξουμε την Αγία Γραφή και ας δανειστούμε εικόνες, που εικονίζεται το απολυτρωτικό έργο του Χριστού.

Εξαγορά

Τί ήμασταν πριν να έρθει ο Χριστός στο κόσμο και θυσιαστεί; Σκλάβοι, πουλημένα τομάρια στο σκλαβοπάζαρο της αμαρτίας. Και ξαφνικά έρχεται ο Κύριος, άρχεται ο Βασιλιάς του ουρανού, μας αγοράζει από το σκλαβοπάζαρο και μας καθιστά πριγκιπόπουλα. Έρχεται ο Χριστός και μας αγοράζει από την κατάρα του Νόμου, από το δουλοπάζαρο της αμαρτίας και του θανάτου, και μας οδηγεί στο πάμφωτο βασίλειό του.

Εκ των λόγων του μακαρίου Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού: «Το Μυστήριο του Θείου Πάθους» (2ο μέρος)

Αξίζει όμως εδώ να κάνουμε ένα σταθμό για να περιγράψουμε μερικά γεγονότα που δεν πρέπει να μείνουν απαρατήρητα. Όταν ο Μωϋσής συνετέλεσε την αποστολή του ως οδηγός και λυτρωτής των Εβραίων, και παράδωσε την εξουσία στον διάδοχο του Ιησού του Ναυή με όλες τις επαγγελίες και ευλογίες που τους υποσχόταν ο Θεός, έγραψε με παράπονο μια του ωδή, την β΄ , στην οποία εκφράζει τον πόνο και την πικρία του, γιατί ακριβώς πρόβλεψε ότι δεν θα πειθαρχούσαν και δεν θα αξιώνονταν των ευλογιών και επαγγελιών που τους υποσχόταν ο Θεός. Κατά παρόμοιο τρόπο και ο Χριστός μας, ο πραγματικός Λυτρωτής και μόνος Σωτήρ του κόσμου, όταν επετέλεσε την πανσωτηρία διά της θείας Του κενώσεως και του Σταυρού, προέβλεψεν ότι δεν θα σωθούν όλοι οι άνθρωποι για τους οποίους εθυσιάσθη· γι΄ αυτό ακριβώς στην κρισιμώτερη ώρα του πάθους Του, εκίνησε τα μαραμένα Του χείλη και είπε, «διψώ»! Και ναι μεν ο δριμύς πόνος από την παρατεταμένη δοκιμασία Του δημιουργούσε και μια φυσική ανάγκη δίψας, αλλ΄ η κραυγή του Ιησού «διψώ» δεν ήταν έκφραση της σωματικής δίψας, Εκείνου που επί 40ήμερον διετέλεσε νήστις παντελώς.

What Christ Accomplished on the Cross

 by Hieromonk Damascene

A talk delivered at the Annual Lenten Clergy Confession of the New Gracanica Metropolitanate and the Western American Diocese of the Serbian Orthodox Church, Jackson, California, March 4/17, 2004.

The topic of today’s talk—what Christ accomplished on the Cross—is of course a prime subject of contemplation during the Lenten season, as we prepare to prayerfully commemorate Christ’s passion, death, and the inevitable consequence of His death: His holy Resurrection. As we call to mind and repent of our sins during the Holy Fast, we also call to mind that which has saved us from the eternal consequences of sin. We call to mind Christ’s life-creating death on the Cross, which He underwent for the salvation of each one of us.

The Orthodox dogma of our redemption—which includes the doctrines concerning Christ’s incarnation, death and Resurrection—is the chief dogma of our Faith, together with the dogma of the Holy Trinity. I have been especially contemplating and reading Patristic writings on this subject for a few years now. It is a vast subject. In this lecture I will try to outline its main points in a linear and chronological fashion. I will speak about the state of man before the Fall and after the Fall, and then speak about how Christ saved us from the consequences of the Fall through His incarnation, death and Resurrection. Finally, I will summarize all the present and future accomplishments of Christ’s redemptive work.

Σήμερον ο Ιούδας…

Σήμερον ο Ιούδας παραποιείται θεοσέβειαν και αλλοτριούται του χαρίσματος· υπάρχων μαθητής γίνεται προδότης· εν ήθει φιλικώ δόλον υποκρύπτει και προτιμάται της του Δεσπότου αγάπης τριάκοντα αργύρια, οδηγός γενόμενος συνεδρίου παρανόμου. Ημείς δε, έχοντες σωτηρίαν τον Χριστόν, αυτόν δοξάσωμεν. (Τροπάριο του δ΄ αντιφώνου της Ακολουθίας των Αγίων Παθών)

(Σήμερον ο Ιούδας δεικνύει κίβδηλον θεοσέβειαν και χάνει το χάρισμα (να είνε μαθητής του Χριστού· το χάνει δέ), διότι, ενώ ήτο μαθητής, γίνεται προδότης.

Απολυτίκιο, Κοντάκιο, Οίκος και Συναξάρι της Μεγάλης Παρασκευής (με απόδοση στα νεοελληνικά και ηχητικό από το Βατοπαίδι με τους πατέρες και τον γέροντα Εφραίμ)

Σας παραθέτουμε το Απολυτίκιο, το Κοντάκιο, τον Οίκο και το Συναξάρι με τους Στίχους της Ακολουθίας των Αγίων Παθών (Όρθρος της Μεγάλης Παρασκευής) με την κορυφαία ερμηνευτική απόδοσή τους στα νεοελληνικά από τον Γέροντα Επιφάνιο Θεοδωρόπουλο. Σημειώνουμε ότι το Κοντάκιον και ο Οίκος είναι οι δύο πρώτες στροφές ενός εξαιρετικού ποιήματος («κοντακίου») του αγίου Ρωμανού του Μελωδού επιγραφόμενο «Εις το Πάθος του Κυρίου και εις τον Θρήνον της Θεοτόκου». Κάθε στροφή αυτού του ποιήματος τελειώνει με την φράση, «ο Υιός και Θεός μου».

Αξίζει να τα διαβάσετε, κι ας μη τα ακούσετε!

Κάθισμα (ή Απολυτίκιον). Ήχος δ΄.

Έαρ Γλυκύτατο!… (Επίκαιρο ποίημα)

του Μητροπολίτου Προικοννήσου Ιωσήφ

Την άνοιξη, ως γνωστόν,

την ψάλλουν τα πουλιά και οι ποιητές·

τη λούζει ο ήλιος

με φως ανθέων και με χρώματα,

απ΄ τα οποία ουδέποτε απουσιάζει

το μενεξελί του πένθους.

Ίνα τί την ζωήν των απάντων θανάτω κατεδίκασε;

Στίχος: Διεμερίσαντο τα ιμάτιά μου εαυτοίς και επί τον ιματισμόν μου έβαλον κλήρον.

Λαός δυσσεβής και παράνομος, ίνα τί μελετά κενά; Ίνα τί την ζωήν των απάντων θανάτω κατεδίκασε; Μέγα θαύμα! ότι ο Κτίστης του κόσμου εις χείρας ανόμων παραδίδοται και επί ξύλου ανυψούται ο φιλάνθρωπος, ίνα τους εν άδη δεσμώτας ελευθερώση, κράζοντας· μακρόθυμε Κύριε, δόξα σοι. (Απόστιχο της Ακολουθίας των Αγίων Παθών)

Απόδοση:

Στίχος: Εμοίρασαν (οι στρατιώται) μεταξύ των τα ενδύματά μου και δια τον χιτώνα μου έθεσαν κλήρον (ίνα κριθή ποίος θα τον λάβη). (Προφητεία από την Παλαιά Διαθήκη – Ψαλμοί κα΄18)

Ο λαός ο ασεβής και παράνομος (ο Ιουδαϊκός,) διατί σχεδιάζει πράγματα μάταια και ανόητα; Διατί κατεδίκασεν εις θάνατον τον Χριστόν, ο Οποίος είνε η ζωή των απάντων;

Ο πόνος της Παναγίας (από τις σημειώσεις του Αγίου Σιλουανού)

Όταν η ψυχή κατέχεται από την αγάπη του Θεού, τότε, ω, πώς είναι όλα ευχάριστα, αγαπημένα και χαρμόσυνα! Η αγάπη, όμως, αυτή συνεπάγεται θλίψη· και όσο βαθύτερη είναι η αγάπη, τόσο μεγαλύτερη είναι και η θλίψη.

Η Θεοτόκος δεν αμάρτησε ποτέ, ούτε καν με το λογισμό, και δεν έχασε ποτέ τη χάρη, αλλά και Αυτή είχε μεγάλες θλίψεις. Όταν στεκόταν δίπλα στο Σταυρό, τότε ήταν η θλίψη Της απέραντη σαν τον ωκεανό, και οι πόνοι της ψυχής Της ήταν ασύγκριτα μεγαλύτεροι από τον πόνο του Αδάμ μετά την έξωση από τον Παράδεισο, γιατί και η αγάπη Της ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερη από την αγάπη του Αδάμ στον Παράδεισο. Και αν επέζησε, επέζησε μόνο με τη θεία δύναμη, με την ενίσχυση του Κυρίου, γιατί το θέλημά Του ήταν να δει η Θεοτόκος την Ανάσταση και ύστερα, μετά την Ανάληψή Του, να παραμείνει παρηγοριά και χαρά των Αποστόλων και του νέου χριστιανικού λαού.

Ο Χριστός ξανασταυρώνεται. Αν, όμως πιστεύαμε!…

Πιστεύουμε λοιπόν στον Εσταυρωμένο; Συγχωρήσατέ μου την επιμονή στο ερώτημα. Γιατί είναι το βασικότερο ερώτημα της ζωής μας. Είναι ερώτημα ζωής ή θανάτου. Μια ειλικρινής αυτοεξέταση θα μας έκανε ν’ ανησυχήσουμε για το αν πιστεύουμε στον Εσταυρωμένο. Αν πιστεύαμε!… Ξέρετε τί θα γινόταν αν πιστεύαμε στον Εσταυρωμένο;

– Αν πιστεύαμε στον Εσταυρωμένο, θα είχαμε χαρά μεγάλη. Δεν είναι υπόθεση πένθους ο Εσταυρωμένος· είναι υπόθεση χαράς.

Vie de l’Ancien Joseph l’Hésychaste [1898-1959] (5)

La chapelle de la Mère de Dieu, sur les pentes de l'Athos (1.500 m d'altitude)

La lumière dans le cœur.

Il avait besoin d’indépendance pour mener ses recherches er mûrir sa décision ; c’est pourquoi, au lieu de faire d’emblée acte d’obéissance auprès d’un des Anciens qui vivaient à cette époque, il négocia un arrangement pour cohabiter avec un vieux moine des environs. De là, il se rendait souvent à la grotte de saint Athanase, le « Patriarche » du Mont Athos (†1001), et y rencontrait le père spirituel qui résidait là, homme paisible et ascète endurant. Mais cela ne plaisait pas à son hôte qui se mit à le traiter rudement, comme s’il avait autorité sur lui. Encore….

Ο Γέροντας Εφραίμ της Αμερικής μιλά για το Πάθος του Κυρίου

Η Σταύρωση, 9ος και 13ος αι. Αθήνα, Bυζαντινό Mουσείο.

Ακούστε την παρακάτω συγκλονιστική ομιλία του Γέροντα Εφραίμ, στην οποία αναλύει τα Πάθη του Χριστού και αφηγείται διάφορες ιστορίες:

Τo Pathos tou Kyriou

«Εγκώμια»… μέσα στην κόλαση!!!

Τη Μεγάλη Δευτέρα, αμέσως μετά το γεύμα, ο Ζαχαρίας, ένας από τους τραμπούκους του Τσουρκάνου (της «Αναμόρφωσης» στην κομμουνιστική φυλακή Πιτέστι που ήταν μία εικόνα της κολάσεως), επέστρεψε κρατώντας ένα μάτσο χαρτιά, μερικές παλαιές σκούπες, ένα κουβάρι χοντρό σκοινί, άδειες κονσέρβες, ξυλοκάρβουνα και ένα μπουκαλάκι. Τα τοποθέτησε όλα στο δικό μας ξύλινο κρεβάτι και από τις σκούπες μάς έβαλε να φτιάξουμε σταυρούς. Αφού ετοιμάστηκαν όλα αυτά, μάς είπε:

«“Θρησκόληπτοι κερατάδες”, επειδή πιστεύετε στον Θεό και στα πάθη Του, ενώ εγώ, όπως ξέρετε, δεν πιστεύω σε τέτοιες σαχλαμάρες, και επειδή είναι η Εβδομάδα των Παθών, να δείτε και εσείς τι πάθη θα υποφέρετε»!

Prohodul Domnului (3) (Ρουμανικά, Romanian)

Publicăm Prohodul Domnului aşa cum se cântă în Sfântul Munte: canonarhul citeşte un stih şi strana cântă o strofă.